آزمایشگاه تشخیص آب
آزمایشگاه تشخیص آب:
برای تشخیص سلامت آب از لحاظ کیفی باید نمونه آب را به یک آزمایشگاه تشخیص آب فرستاد. گرچه دو سوم سطح کریه زمین را آب پوشانده است، ولی به دلیل توزیع نایکنواخت، کمبود آب در بسیاری از مناطق جهان، از جمله ایران، مشاهده می شود. با توجه به رشد جمعیت و ارتقای سطح رفاه و بهداشت عمومی، نیاز آبی به صورت روزانه رو به رشد است. از سوی دیگر، منابع نقطه ای و غیر نقطه ای آلودگی آب نیز رو به فزون است. بنابراین برای جلوگیری از زوال کمی و کیفی منابع محدود آب شیرین باید به طور جدّی نسبت به صرفه جویی و کنترل آلودگی آنها اقدام کرد.
آزمایشگاه آب شرکت آب راهبر محاسب به عنوان یک آزمایشگاه تشخیص آب انواع نمونه های آب و پساب را آنالیز می کند. در این آزمایشگاه کلیه پارامترهای فیزیکی- شیمیایی، میکروبی و فلزات سنگین آزمایش می شود. این شرکت به عنوان آزمایشگاه معتمد سازمان محیط زیست طرح خوداظهاری را برای واحدهایی که شامل طرح خوداظهاری می شوند را انجام می دهد. این شرکت در مرکز رشد واحدهای فناوری و کارآفرینی دانشگاه شهید بهشتی قرار دارد.
در آزمایشگاه تشخیص آب علاوه بر نمونه های آب، نمونه های فاضلاب و پساب نیز آزمایش می شود. طبق تعریف، آب وقتی که آلوده است که ویژگی های آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم چنان تغییر کند که آن آب برای مصارفی که قبلاً در حالت طبیعی به کار می رفت، نامطلوب شود. برای کنترل آلودگی آب، باید متخصصان و دست اندرکاران آبرسانی شهری، صنعتی، کشاورزی و تفرجی از دانش کافی درباره مبانی کیفیت آب برخوردار باشند. خوشبختانه در طی سالیان گذشته، منابع علمی متعددی در زمینه هیدرولوژی، هیدرولیک، مکانیک سیالات و منابع آب منشر شده اند. ولی کمبود منابع در زمینه کیفیت آب، به ویژه آنهایی که جنبه های محاسباتی کیفیت آب را نیز بیان کنند، محسوس است.
هر دو جنبۀ کیفیت و کمیت آب حائز اهمیت اند. در مناطقی که دسترسی به آب شیرین محدود است، حد و نوع توسعۀ ممکن در فعالیت های شهری، صنعتی و کشاورزی، تابعی از کمیت و نیز کیفیت آب خواهد بود. کیفیت آب نقش کلیدی در زمینه های تصفیۀ آب و فاضلاب شهری، صنعتی، کشاورزی و آبزی پروری، اکوسیستم های آب، بهداشت و غیره دارد. کیفیت سنجی آب از لحاظ فیزیکی- شیمیایی، میکروبی و فلزات سنگین نیز باید در آزمایشگاه تشخیص آب تعیین شود.
آب ماده ای است که زندگی بدون آن وجود نخواهد داشت. آب، جزء اصلی موجودات زنده است، به طوری که حدود دو سوم بدن انسان را آب تشکیل می دهد. محتوای آب گیاهان چوبی حدود 50 درصد، گیاهان علفی در گسترۀ 80 تا 90 درصد و باکتری ها و دیگر میکروب ها در گسترۀ 90 تا 95 درصد است. آب، نقش اساسی در کنترل دمای موجودات زنده دارد. این امر اهمیت آزمایشگاه تشخیص آب در سطح جامعه و همین طور دقتی که این آزمایشگاه ها برای انجام تست ها دارند را نشان می دهد.
آزمایشگاه تشخیص آب به دلیل جایگاه آب در زندگی بشر و سایر موجودات زنده یکی از کاربری های مهم است. از یک طرف آب محیط زندگی برای آبزیان است. پوشش گیاهی در زمین های خشک به آب بستگی دارد و معمولاً هر جا آب فراوان باشد، پوشش گیاهی نیز غنی است. آب در شکل دهی سطح زمین طبیعی، از طریق فرایندهای انحلال، فرسایش و رسوب دهی، نقش مهمی دارد. معمولاً منابع بزرگ آب های سطحی، بر دما و رطوبت زمین های مجاورشان تأثیر گذارند.
علاوه بر نیاز بدن به آب، انسان آب را به منظور رفع نیازهای بهداشتی، غذایی، صنعتی و رفاهی مصرف می کند. از آب های سطحی برای کشتیرانی و حمل و نقل استفاده می شود. منابع آب های سطحی محیط زیست را مطبوع کرده است و بسیاری از فعالیت های تفریحی با آب را ممکن می سازد. توسعۀ اولیۀ اجتماعات بشری در مناطقی رخ می داد که امکان تهیۀ آب از دریاچه یا رودخانه میسر بود. به تدریج، بشر آموخت که آب را از اعماق زمین به وسیلۀ حفر چاه استخراج کند، در فصل بارندگی آب ذخیره کند، یا از طریق انتقال از مناطق دوردست به آب دسترسی پیدا کند که این موضوع باعث پخش جمعیت در زمین های خشک شده است. البته امروز نیز افزایش جمعیت در هر منطقه، به مقدار آب موجود بستگی دارد.
آب یکی از عوامل مهم و کلیدی در صنایع برای تولید انرژی (از طریق استفاده از انرژی جریان آب برای حرکت مولد برق)، تولید بخار، خنک کردن، شستشو و نیز فرایندهای تولید است. در فرایندهای تولید ممکن است به جزء سازنده، حلّال یا واکنشگر عمل کند. آب پذیرنده به منبع آبی گفته می شود که فاضلاب، پساب تصفیه خانه، رواناب یا زه آب در آن تخلیه شود. بنابراین حفظ کیفیت آب و آزمایش آن توسط یک آزمایشگاه تشخیص آب از ضروریات محسوب می شود.
اهمیت تأثیر کیفیت آب بر کاربری آن:
هم زمان با آنکه بشر آموخت چگونه کمیت آب را مدیریت کند، متوجه شد که کیفیت آب های مختلف، متفاوت اند؛ به طوری که کیفیت آب بر کاربری آن تأثیر گذار است. به طور مثال، متوجه شده بود که آب های شور برای مصارف انسانی و دامی و نیز آبیاری نامناسب اند، یا بعضی از آب ها باعث بیماری یا حتی مرگ انسان و دام می شوند. به بیان دیگر، احتمالاً مفاهیم کمیت آب و کیفیت آب به طور هم زمان توسعه یافته اند. باید توجه داشت که تا قبل از پیشرفت علوم آزمایشگاهی و امکان تجزیۀ شیمیایی آب، قضاوت بشر روی کیفیت آب توسط حواس مختلف او، همچون بینایی، چشایی و بویایی و نیز مشاهدۀ اثرات آب بر موجودات زنده، استوار بود.
هر مشخصۀ فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی آب که روی کاربری های تأثیر بگذارد، یک پارامتر (متغیر) کیفیت آب محسوب می شود. به طور کلی، اصطلاح کیفیت آب، در جهت شایستگی آب برای یک هدف خاص معنی پیدا می کند. در واقع، صدها پارامتر کیفیت آب وجود دارند؛ لیکن برای هر کاربری خاص، فقط چند پارامتر ویژه اهمیت دارند و باید بررسی شوند. در این راستا، استانداردهای مختلف کیفیت آب، به عنوان راهنما برای انتخاب منبع آب مناسب برای هرگونه کاربری یا برای حفاظت کیفیت آب، توسعه یافته اند. برای مثال در استاندارد آب آشامیدنی، مقرر شده است که آب آشامیدنی حاوی غلظت بالایی از کانی ها نباشد و عاری از مواد سمّی، پاتوژن ها (میکروب های بیماری زا)، رنگ، طعم، بو و کدورت باشد.
با توجه به اینکه کیفیت آب، روی زنده ماندن و رشد گیاهان و حیوانات در اکوسیستم های آبی تأثیر می گذارد، باید کیفیت آب در اکوسیستم های آبی نیز کنترل و مدیریت شود. برای مثال، چون تخلیه فاضلاب ها و پساب تصفیه خانه ها در آب های پذیرنده باعث کاهش کیفیت آنها می شود، باید استانداردهای کیفیت پساب برای تخلیه در آب های پذیرنده و آب بازیافتی (فاضلاب احیاشده) برای مصارف مختلف، به طور جداگانه تدوین و اعمال شوند.
