آزمایشگاه سیار آب
آزمایشگاه سیار آب
آزمایشگاه سیار آب در مکان هایی کاربرد دارد که دسترسی به آزمایشگاه مجهز میکروبی ، شیمیایی و فلزات سنگین وجود ندارد و باید حتما در محل با آزمایشگاه سیار آب آزمایش های آب محل انجام شود. در عملیات صحرایی هیدروژئوشیمیایی، اندازه گیری پارامترهای درجه حرارت، PH، هدایت الکتریکی و تعیین میزان یون کلراید در محل ظهور آب انجام می شود. این گونه آزمایشها به انگلیسی تجزیه بخشی گفته می شود. در بررسی های کیفیت آب، پارامترهای TDS، هدایت الکتریکی، PH، کربنات و بی کربنات، کلراید، سولفات، کلسیم، منیزم، سدیم، پتاسیم مدنظر بوده و اندازه گیری آن ها در عملیات وارد می گردد، چنانچه پارامترهای دیگری از جمله نیترات، فلوراید و آهن و … مورد نظر باشد، تجزیه کامل نامیده می شود.
در پروژه های مطالعات آب های زیرزمینی ، آزمایش های تجزیه بخشی در محل و تجزیه کامل در آزمایشگاه مرکزی انجام می گیرد. در پروژه های بررسی آب های سطحی برای تعیین مواد معلق رسوبی از کاغذهای صافی µmm 450 که در آزمایشگاه مرکزی شماره گذاری، توزین و در ظروف پیرکس یا در سمباده ای قرار داده شده، استفاده می گردد. این ظروف به محل ایستگاه های هیدرومتری ارسال می گردند. کاغذ صافی حاوی مواد معلق رسوبی صاف شده و حجم آب نمونه به انضمام نمونه های تجزیه کامل به آزمایشگاه مرکزی برای توزین مجدد و محاسبات نهایی برگشت داده می شود.
در پروژه های ویژه هیدروژئوشیمیایی، پروژه های نیمه تفصیلی آب های زیرزمینی، آب خیزداری، آبیاری، زهکشی و سایر پروژه های طولانی مدت از نظر سرعت و دقت و ملاحظات اقتصادی آن و با تهیه حداقل دستگاه های زیر و استقرار و جایگذاری این وسایل در محل پروژه مورد نظر، یک واحد آزمایشگاه تاسیس و با تعلیم یک یا دو نفر از کمک کارشناسان هیدروژئوشیمی، پس از عملیات صحرایی، اقدام به اندازه گیری پارامترهای مورد نظر می گردد.
- ترازوی آنالیتیکی با دقت 0.1 میلی گرم
- کوره الکتریکی 1000 درجه سانتیگراد
- دستگاه آب مقطرگیری
- دستگاه گرمخانه 250 درجه سانتیگراد مجهز به ترموستات و کرنومتر
- حمام آبی یا بن ماری
- اجاق الکتریکی 25 درجه سانتیگراد با ترموستات
- دستگاه PH متر
- دستگاه کنداکتیویمتر
- دستگاه اندازه گیری چندمنظوره دستی (دما،EC،PH)
- دستگاه نورسنج شعله ای
- دستگاه فام سنج
- کاغذ صافی 450 میکرومیلی متر به قطر 15 سانتیمتر
- کاغذ صافی بدون خاکستر
- پایه قیف
- قیف پلی اتیلنی
- وسایل شیشه ای پیرکس و چینی
- دسیکاتور شیردار پیرکس یا آلومینیومی
- مواد و معرفهای شیمیایی استاندارد
در آزمایشگاه سیار آب روشهای حجم سنجی یا سولفوریک اسید برای اندازه گیری کربنات و بی کربنات و حجم سنجی با نیترات نقره برای اندازه گیری کلراید انتخاب شده است. در مورد آنیون سولفات نظر به اینکه غلظت سولفات در دامنه ی وسیعی باید اندازه گیری شود، روش وزن سنجی یا وزنی انتخاب شده که بخوبی جوابگو می باشد، زیرا سایر روشهای پیشنهادی پیوسته در دامنه خاصی از دقت قرار داشته و پایین تر یا بالاتر از آن حد نتیجه صحیحی را بدست نمی دهد. برای اندازه گیری کاتیونهای کلسیم و منیزم از روش کمپلکسومتری با کمپلک سدیم اتیلین دی آمین تترااستات برای تعیین سختی آب و از روش نورسنج شعله ای برای اندازه گیری های سدیم، پتاسیم استفاده می شود
در شکل زیر طرح یک آزمایشگاه کوچک سیار به طول 5 متر و عرض 2.5 متر نشان داده شده است. آزمایشگاه مجهز به یخچال، پمپ خلاء، اتوکلاو، لامپ فلورسنت، آب گرم کن، هواکش تهویه، سیستم گرمایشی، سیلندرگاز، گرمخانه و دستگاه آب مقطرگیری است. در این طرح یک مخزن ذخیره آب بر روی سقف و همچنین منبع دفع فاضلاب در زیر شاسی آزمایشگاه سیار پیش بینی شده است.
- روش اسپکتروکالریمتری : در این روش آزمایش با اندازه گیری شدت جذب نور در دستگاه اسپکتروفتومتر انجام می گیرد. لازم است که ابتدا دستگاه با غلظت های معین از عناصر مورد نظر، واسنجی شده و سپس نسبت به آزمایش اقدام شود.
- روش اسپکتروفتومتری جذب اتمی : امروزه در اغلب آزمایشگاه ها این روش متداول گردیده و به آسانی پارامترها، در غلظت های مختلف با دقت بسیار بالا اندازه گیری می شوند.
- سایر روش های اندازه گیری فلزات : روشهایی مانند پولاروگرافی، اسپکتروگرافی و غیره نیز وجود دارد که استفاده از آنها بستگی به حجم نمونه ها و تعداد آزمایشها و امکانات سازمانی دارد.
- کیت های آزمایشگاهی: در آزمایشگاههای صحرایی، معمولا از کیتهای مختلف که بوسیله شرکتهای شیمیایی، طراحی و ارائه گردیده، استفاده می شود. کیتها برای یک یا چندین آزمایش مختلف تهیه شده و ممکن است تا 20 نوع آزمایش با استفاده از آنها انجام گیرد. یک کیت کامل، مجهز به دستگاه رنگ سنجی و حجم سنجی خواهد بود که شامل نورسنج، PHمتر و هدایت سنج سیار می باشد.
معایب آنها، عدم دقت کافی نسبت به روشهای آنالیز آزمایشگاهی است که از آنها برای آزمایشهای معمول کیفی منابع آب استفاده می شود.
انتخاب مواد شیمیایی آزمایشگاه سیار آب
مواد شیمیایی مورد نیاز آزمایشگاه باید کاملا خالص (خالص آزمایشگاهی P.A) بوده و ناخالصیهای موجود بر روی شیشه آن ذکر شده باشد. معمولا درصد خلوص مواد شیمیایی و فرمول مولکولی آنها نیز ثبت می شود. باید توجه نمود که تاریخ و مهلت استفاده از مواد شیمیایی منقضی نشده باشد. مواد شیمیایی سمی نظیر سدیم و پتاسیم سیانید با علامت مشخصی، در قفسه جداگانه قرار داده شود، برای اطلاع و آگاهی از خطرات مواد شیمیایی پودر و یا مایع، عناوین “سمی”، “خطرناک”، “احتیاط”، “قابل اشتعال” بر روی برچسب ظروف محتوی مواد شیمیایی نوشته شود.
