آزمایش آب چاه

آزمایش آب چاه برای بررسی کیفیت آب از نظر فیزیکی – شیمیایی و میکروبی انجام می شود. چرا که آب چاهی که برای آشامیدن و یا هر کاربری دیگر در نظر گرفته می شود باید از کیفیت مطلوبی برخوردار باشد. اگرچه ممکن است آب چاه زلال و شفاف باشد، اما ممکن است حاوی عناصری باشد که می توانند اثر نامطلوبی بر سلامتی داشته باشند. به عنوان مثال کلیفرم ها و یا نتیرات و نیتریت  که با چشم قابل رویت نیستند. تنها راه تشخیص آلودگی و همین طور میزان املاح آب از لحاظ شیمیایی و میکروبی آزمایش آب در یک آزمایشگاه آب می باشد.

توجه داشته باشید که آزمایشات آب فقط کیفیت آب را در روز آزمایش برای شما مشخص می کند. چون کیفیت آب چاه می تواند با گذشت زمان تغییر کند. آب و هوا، تغییرات فصلی، خشکسالی، سیل یا سایر حوادث ممکن است باعث آلودگی آب ها شوند. پس بهتر است که آب چاه به طور مرتب و به صورت دوره‌ای آزمایش شده و نتایج آن نیز برای مقایسه با نتایج بعدی در آینده نگه داشته شود.

چه تست هایی باید روی آب چاه آزمایش شود؟

سه نوع آزمایش باید روی آب چاه انجام شود:

• آزمایش میکروبی آب چاه:

آزمایش های میکروبی آب چاه باید 2 الی 3 بار در سال انجام شود. پارامترهای میکروبی آب چاه شامل دو پارامتر می شود:

• کل کلیفرم

کلیفرم ها شامل باکتری های موجود در خاک، آب های سطحی و باکترهای روده ای حیوانات است. پیدا شدن کل کلیفرم ها در یک چاه ممکن است به معنی ناسالم بودن آب برای آشامیدن نباشد، اما نشان می دهد که:

• چاه ممکن است نیاز به گندزدایی داشته باشد و یا اینکه دیواره چاه یا انباره که نیاز به لایروبی دارد.
• چاه ممکن است در معرض آلودگی آب های سطحی قرار گرفته باشد.

• کلیفرم گوارشی

کلیفرم گوارشی منشاء مجاری روده ای حیوانات دارد. وجود کلیفرم گوارشی در آب چاه ممکن است به معنای ورود مدفوع انسانی یا حیوانات خونگرم به آب چاه باشد. ارگانیسم های مدفوع باعث بیماری های معده و روده از جمله اسهال و تهوع می شوند و حتی ممکن است منجر به مرگ شوند. نوزادان، افراد مسن، یا افرادی که ایمنی بدنشان پایین است بیشتر در معرض خطر کلیفرم گوارشی در آب هستند.

• آزمایش فیزیکی – شیمیایی آب چاه:

آزمایش شیمیایی آب چاه معمولاً باید هر 5 سال یکبار انجام شود. املاح موجود در آب های زیرزمینی از جمله آب چاه بیشتر از آب های سطحی می باشد. بالا بودن این املاح از حد مطلوب آب آشامیدنی موجب یکسری از بیماری های می شوند. از جمله پارامترهای شیمیایی مهم در آب چاه می توان به pH، TDS، نیترات، نیتریت، فلوراید، سولفات، سختی، قلیائیت، شوری، سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آمونیاک، کربنات، بی کربنات، فسفات و …  را می توان نام برد.

• فلزات سنگین آب چاه:

از آنجایی که آب چاه از زیر زمین می آید، احتمال اینکه فلزات سنگین مختلفی از جمله آرسنیک، سرب، مس و منگنز از این طریق وارد آب چاه شوند زیاد است. بعضی از فلزات مانند آرسنیک اگر به مقدار زیاد در آب یافت شوند، می توانند اثرات جدی و و طولانی مدت بر سلامتی داشته باشند. فلزاتی مانند سرب و مس نیز خورنده بوده و خوردگی در لوله ها ایجاد می کنند. همین طور وجود بعضی فلزات نه همه آنها، ممکن است مزه و بو داشته و یا موجب لک انداختن روی سطوح شوند.

استاندارد آب چاه

در صورت استفاده از آب چاه برای آشامیدن بایستی کیفیت آب مورد بررسی قرار گرفته را با استاندارد مقایسه شود. مقدار استاندارد پارامتر های اندازه گیری شده آب شرب مطابق جدول زیر است. آب شرب ، آبی است که پارامتر های شیمی و میکروبی آب در محدوده استاندارد بوده و این کیفیت در طول زمان تغییر نکند.

روش نمونه برداری از آب چاه

نمونه برداری از آب چاه بایستی برای دو نمونه میکروبی و شیمی به صورت جداگانه انجام شود. نمونه میکروبی بایستی با ظرف استریل و نمونه شیمی بایستی توسط شیشه نمونه برداشت شود. روش نمونه برداری بدین شکل بوده که ابتدا محل نمونه برداری بایستی توسط پد الکلی و شعله استریل شود. سپس شیر آب چاه باز شده تا به مدت 5 دقیقه آب سرازیر شود. اگر آب چاه به مدت طولانی استفاده نشده در این صورت حدودا 30 الی 40 دقیقه باید آب چاه را پمپ کرد و بعد از آب تازه‌ای که وارد چاه می‌شود نمونه برداری کرد. پس از آن درب ظرف نمونه برداری به اندازه 45 درجه باز شده و آب داخل آن ریخته شود. سپس درب آن محکم بسته شود و در کول باکس قرار گیرد. در کمتر از 6 ساعت بایستی نمونه ظرف به آزمایشگاه ارسال شود.

اهمیت آزمایش آب چاه

نتایج آزمایش به شما این امکان را می دهد تا مشکل آب را شناسایی کرده و آن را به درستی برطرف کنید. بعلاوه شما مطمئن می شوید که هیچ نوع آلودگی منبع های ذخیره آب را تهدید نمی کند. همین طور دستگاه مناسب تصفیه انتخاب شده و به درستی نیز کار می کند.همچنین موقع آزمایش آب چاه خیلی مهم است که نوع استفاده خود را از آب مشخص کنید. نوع استفاده می تواند آشامیدنی، استفاده در صنعت ، آبزی پروری، کشاورزی، استخر شنا، استفاده دام و طیور، کارهای ساختمانی و بتن و … باشد. این امر به مدیریت آب کمک کرده و سبب می شود که تصمیمات درستی در مورد آن گرفته شود.

اهمیت آزمایش منظم آب چاه

• آزمایش منظم کمک می کند که مشکلات موجود آب شناسایی شود
• اطمینان حاصل می شود که آب برای استفاده مورد نظر مناسب می باشد (بخصوص اگر آب برای شرب استفاده شود)
• با آزمایش منظم می توان تغییرات آب را با گذشت زمان پیگیری کرد
• اگر آب چاه مشکل داشته باشد و ما در پی برطرف کردن مشکل آن باشیم با آزمایش آن اثر بخشی سیستمی که برای برطرف کردن مشکل آب استفاده کردیم را می توانیم مشاهده کنیم.

آب چاه باید چند وقت یکبار آزمایش می شود؟

از آنجایی که کیفیت آب بخصوص آب چاه ثابت نمی ماند باید هر چند وقت یکبار آزمایش شده و کیفیت آن مشخص شود. نتایج آزمایش به شما این امکان را می دهد تا مشکل آب را شناسایی کرده و آن را به درستی برطرف کنید. بعلاوه شما مطمئن می شوید که هیچ نوع آلودگی منبع های ذخیره آب را تهدید نمی کند. همین طور دستگاه مناسب تصفیه انتخاب شده و به درستی نیز کار می کند.

به علاوه موقع آزمایش آب چاه خیلی مهم است که نوع استفاده خود را از آب مشخص کنید. نوع استفاده می تواند آشامیدنی، استفاده در صنعت، آبزی پروری، کشاورزی، استخر شنا، استفاده دام و طیور و … باشد. این امر به مدیریت آب کمک کرده و سبب می شود که تصمیمات درستی در مورد آن گرفته شود.

• چاه های جدید:

هر چاه جدیدی که حفر می شود باید قبل از استفاده آب آن آزمایش شود. در این حالت حداقل پارامترها برای آزمایش آب چاه های جدید می تواند پارامترهای میکروبی، هدایت الکتریکی، سختی، کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، TDS، pH، نیترات، نیتریت، COD، قلیائیت، کلراید، فلوراید، سولفات، آهن و … باشد.

• چاه های موجود:

در مورد چاه های موجود نیز یکسری پارامترها باید به صورت سالانه آزمایش شود. از مهم ترین این پارامترها می توان به پارامترهای میکروبی (کل کلیفرم ها و کلیفرم گوارشی)، pH، TDS، نیترات و هر پارامتری که در سال گذشته در حد استاندارد آب آشامیدنی و یا نزدیک به حد آن نبوده باشد.

• چاه های موجود: آزمایش هر پنج سال یکبار

در مورد چاه های موجود باید هر پنج سال یکبار آزمایش جامع (پارامترهای در نظر گرفته شده برای چاه های جدید) انجام شود. اگر در طول استفاده از آب چاه تغییری در کیفیت آن مشاهده شود در این صورت نیز آزمایش آب چاه ضروری می باشد. توجه داشته باشید همه نتایج ارائه شده توسط آزمایشگاه را نگه دارید تا تغییرات در کیفیت آب را در طول زمان بررسی کنید.

زمان مناسب آزمایش آب چاه

معمولاً فصل بهار زمان مناسب هم برای آزمایش آب چاه و هم چک کردن مشکلات مکانیکی چاه می‌باشد. آزمایش‌های میکروبی (کلیفرم گوارشی و کل کلیفرم)، نیترات، TDS و pH آب را حتما هر فصل بهار آزمایش کنید. علاوه بر آن اگر در طول سال متوجه تغییر رنگ، بو، مزه و … در آب شدید همچنین مواقعی هم باید اقدام به آزمایش آب چاه کنید. همچنین اگر مشکلاتی از جمله سیل، دفع زباله و … در نزدیکی چاه خود مشاهده کردید باید آب چاه خود را آزمایش کنید.

چرا ممکن است آب چاه برای آشامیدن مناسب نباشد؟

ممکن است آب چاه طعم خوب داشته و مطلوب به نظر برسد. با این حال مواد مضر زیادی وجود دارد که نمی توانید با چشیدن ، بوییدن و یا دیدن پی به وجود این مواد مضرر ببرید. از جمله این موارد می توان میکروب ها و مواد شیمیایی مضر برای سلامتی انسان را نام برد. این مواد مضر می تواند از سطح زمین و یا از داخل زمین وارد آب چاه شوند و یا اینکه می توانند از منابع طبیعی یا فعالیت ها انسانی باشند، به عنوان مثال اگر آب چاه شما در نزدیکی زمین های کشاورزی باشد، در صورت استفاده بیش از حد از کودها و سموم احتمال دارد آب چاه آلوده شود و مقدار سموم و نیترات و .. آب چاه بالا برود.

آلوده شدن آب چاه با فاضلاب

به طور کلی ، آلاینده ها به صورت گاز ، مایع ، جامد  یا ذرات پس از ورود به محیط زیست، از طریق  هوا یا خاک یا تخلیه مستقیم وارد منابع آب می شوند. منابع آلودگی آب به دو گروه تقسیم می شوند :

1. منابع نقطه ای آلودگی آب ها.
2. منابع غیر نقطه ای آلودگی.

طبق تعریف ، در منبع نقطه ای آلودگی ، آلاینده ها از یک نقطه خاص ، مانند ریزشگاه شبکه فاضلاب شهری  و در منبع غیر نقطه ای آلودگی ، آلاینده ها از سطح یک منطقه ، همچون رواناب شهری ، وارد منبع آب پذیرنده می شوند. گاهی پیدا کردن تفاوت بین منبع نقطه ای و منبع غیر نقطه ای مشکل است. زیرا یک منبع غیر نقطه ای ممکن است حاصل تعداد زیادی منبع نقطه ای باشد که در سطح  منطقه پخش شده اند.

مهم ترین منابع نقطه ای آلودگی آب چاه ها عبارتند از :

• ریزشگاه شبکه فاضلاب شهری
• تخلیه فاضلاب صنعتی
• تخلیه سپتیک تانک ها
• سریز منهول ها (فاضلاب رو)
• تخلیه فاضلاب دامداری
• نشت یا تخلیه تصادفی  مخازن پسماند خطرناک
• نشت شیر آبه زباله

مهم ترین منابع غیر نقطه آلودگی آب چاه ها عبارتند از :

• روناب شهری
• رواناب و زه آب کشاورزی
• نهشت جوی
• خاک چال

کنترل آلودگی فاضلاب به آب های چاه  نسبتا پیجیده و مشکل است. برای مثال تصفیه تمام رواناب های شهری و کشاورزی فنی و افتصادی میسر نیست.

آیا آب چاه به آلودگی فاضلاب آغشته است ؟

برای تشخیص این موضوع نیاز به اطلاعاتی زیادی از جمله بافت خاک ، اطلاعات زمین شناسی و … می باشد. اما در مجموع برای تشخیص این مهم می توان با استفاده از انجام آزمایش و تعیین کیفیت آب تا حدودی به این موضوع که فاضلاب در آب ایجاد آلودگی کرده یا نه را می توان با انجام آزمایشات زیر انجام داد ؟

• آزمایش ph آب
• آزمایش COD
• آزمایش BOD
• آزمایش فسفر کل
• آزمایش نیتروژن کل
• آزمایش TSS
• آزمایش TDS
• آزماییش چربی و روغن
• آزمایش دترجنت

با توجه به نتایج پارامتر های بالا و مقایسه با مقدار استاندارد می توان تا حدودی این مساله آلودگی به فاضلاب را تشخیص داد.

آزمایش پمپاژ آب چاه

پنج نوع آزمایش آب چاه قابل اجرا، ممكن است در نظر گرفته شود. اين آزمايش ها شامل آزمايش تجهيـزات، آزمايش افت پله اي ،آزمايش دبي ثابت، آزمايش افت ثابت و آزمايش برگشت است. آزمایش آب چاه تجهيزات به منظور كنترل كاركرد تجهيزات و كسب وضعيت مناسب بـراي آزمايش ها، انجام مي شود. آزمايش افت پله اي در كل اطلاعاتي پيرامون هيدروليك چـاه فـراهم مـي كنـد. آزمايش هاي دبي ثابت و افت ثابت اطلاعاتي درباره خواص آبخوان توليد مي كنند. پيش از انجام هر آزمايش، به منظور تميز كردن گمانه و رسوبات روي لوله مشبك  به حداقل رسانيدن مقاومت مابين چـاه و آبخوان، بايستي چاه توسعه داده شود.