آزمون خاک کشاورزی

آزمون خاک کشاورزی شامل بررسی کیفی خاک از لحاظ مواد محلول تشکیل دهنده و مواد مغذی موجود در خاک بمنظور آنالیز خاک کشاورزی و تقویت خاک برای رشد گیاه. تفسیر نتایج آزمون خاک کشاورزی بسته به نوع کاربری مورد بهره برداری برای خاک منطقه مورد مطالعه متفاوت است. ظرفیت تبادل کاتوینی ( Cation exchange capacity – CEC)  ظرفیت خاک برای حفظ و تبادل کاتیون های تشکیل دهنده خاک می باشد. ظرفیت تبادل کاتوینی بیانگر اثر بافری است که متاثر از تغییرات پی اچ ، مواد مغذی در دسترس ،سطح کلسیم خاک و تغییرات ساختاری خاک است.

بر این اساس ظرفیت تبادل کاتیونی یک شاخص مهم در ارزیابی و تفسیر  آزمون خاک کشاورزی است که بیانگر پایداری ساختار خاک، مواد مغذی در دسترس برای گیاه ، پی اچ خاک ، واکنش خاک به خاصلخیزی است. مقدار پایین ظرفیت تبادل کاتوینی (Cation exchange capacity-CEC) به این معنا است که خاک دارای مقاومت کمی در برابر تغییر است.

واحد CEC معموالا بر حسب  cmol(+)/kg  می باشد که از لحاظ عددی برابر با میلیون اکی والان بر ۱۰۰ گرم می باشد. مقدار پارامتر های CEC معمولا بر اساس کاتیون های قابل تبادل ، کلسیم ، منیزیوم ، پتاسیم ، سدیم با موادی که این پارامتر ها را جذب می نمایند، بیان می گردد و همچنینی چقدر از این پارامتر های از طریق خاک جذب نشده اند. کاتیون هایی که قدرت جذب  بابایی را دارا می باشند با ری ایجنت هایی مانند آمونیوم کلراید ،آمونیوم استات و باریم کلراید و پتاسیک کلراید ذخیره می شوند.

ویژگی کاتیون های مختلف برای ارائه اینکه مقدار  CEC موثر و تاثیر گذار باشد بر اساس مقادیر زیر می باشد.

• بازه قابل قبول CEC برای کلسیم در محدوده ۶۵تا ۸۰ درصد است.
• بازه قابل قبول CEC برای منیزیوم در محدوده ۱۰تا ۱۵ درصد است.
• بازه قابل قبول CEC برای پتاسیم در محدوده ۱تا ۵ درصد است.
• بازه قابل قبول CEC برای سدیم در محدوده ۰تا ۱ درصد است.
• بازه قابل قبول CEC برای آلومینوم در محدوده کمتر از ۵ درصد است.

خاک های ماسه و شنی و خاک های اسیدی مقدار بسیار پایینی برای تبادل کلسیم و منیزیوم را دارا می باشند که برای رشد گیاه مناسب نمی باشند. در صورتیکه مقدار سطح تبادل پتاسیم کمتر از 0.2  cmol(+)/kg باشدباید برای رشد گیاه در آن خاک میزان مواد مغذی لازم به خاک اضافه شود.