اندازه گیری بو در آب

اندازه گیری بو در آب براي نمونه هـایی ماننـد آبهـاي طبیعـی بـی بـو تـا فضولات صنعتی با آستانه بوي بسیار بالا قابل اندازه گیري مـی باشـد. در مـورد نمونـه هـاي شـدیدا” بـودار مشکلی وجود ندارد چون آن نمونه ها پیش از آنکه بدست آزمایش کننده برسند چندین برابـر کـاهش رقـت می یابند.  نمونه آب بی بو رقیق می شود تا به رقتی برسد که کمترین حساسیت تشخیص را براي هر آزمایش کننده اي باقی بگذارد. افراد حساسیت هاي بسیار متفاوتی نسبت به بوها دارند و حتی یک فرد درتشخیص بـو در ایـام مختلف بطور یکسان حس بویاي اش عمل نمی کند.

گروهی حدود 5نفر و ترجیحا” 10نفر یـا بیشـتر بـراي غلبه بر مسئله تغییر پذیري ناشی شده از بو توصیه شده است. برخی از محققین سعی کرده اند بـا اسـتفاده از یک ماده بودارمانند m-cresolیا n-butanolومقایسـه حساسـیت هـاي افـراد مختلـف، بـراي انجـام آزمایش بو کالیبره تهیه نمایند

عامل هایی که در آب آشامیدنی بو تولید می کنند اغلب ماهیـت آلـی دارنـد. بـوي نـامطبوع در آب بـدلایل مختلف ایجاد می شود.  مواد طبیعی موجود در آب، ترکیبات ایجاد شده حین فرآینـد تصـفیه، مانـد طـولانی مدت آب درحین ذخیره سازي و توزیع آن، نشت ترکیبات بکاررفته در شبکه توزیـع بـه تنهـایی یـا متعاقـب واکنش با املاح یا مواد افزوده شده به آب در زمره عامل هاي مسبب بوي نامطبوع در آب به شمار می رونـد.

برخلاف طعم که اغلب از مواد معدنی در آب است بوي آب بیشتر موارد از حضور مواد آلی ناشـی مـی شـود و باتوجه به ماهیت خاص ترکیبات آلی و تاثیر آن بر ویژگی هـاي فیزیکـی، شـیمیایی و میکروبـی آب ، بـو بـا هریک از این ویژگی ها ارتباط پیدا می کند. موارد ذیل از جمله بوهـایی هسـتند کـه در آب استشـمام مـی شوند.

روش اندازه گیری بو در آب براي نمونه هـایی ماننـد آبهـاي طبیعـی بـی بـو تـا فضولات صنعتی با آستانه بوي بسیار بالا قابل اندازه گیري مـی باشـد. در مـورد نمونـه هـاي شـدیدا” بـودار مشکلی وجود ندارد چون آن نمونه ها پیش از آنکه بدست آزمایش کننده برسند چندین برابـر کـاهش رقـت می یابند. اغلب آبهاي لوله کشی و بعضی از فاضلابها کلرزنی شده اند و مطلوب این است که بوي نمونه کلرزنی شـده را همراه با بوي همان نمونه بعد از کلرزدایی مقایسه نمایند.

مقادیر آستانه بو با دما تغییر می کند. براي اغلب آبهاي لوله کشی و منـابع آب خـام ایجـاد دمـاي 60درجـه سانتی گراد براي نمونه، تشخیص بوهائی را که در غیر از این دما ممکن است احساس شوند، امکان پذیر مـی سازد. دماي استاندارد براي نمونه هاي گرم شده جهت آزمایش آستانه بو 60درجه سـانتی گـراد مـی باشـد. براي برخی بوهاي خیلی فرار، گرم نمودن نمونه امکان پذیر نخواهد بود و دراین مواقع دماي تست اسـتاندارد 40درجه سانتی گراد را بکار ببرید. براي مقاصد معینی دماهاي دیگري ممکن است بکـار رود پـس همیشـه دمائی را که در آن آزمایش انجام شده است، گزارش شود. 

شرایط اندازه گیری بو در آب

براي اطمینان از انجام آزمایش آستانه بو و اندازه گیري دقیق، کلیه لوازم شیشـه اي بایـد بـدون بـو باشـند. کمی پیش از استفاده ظروف را با صابون بی بو و محلول شستشوي اسیدي تمیـز کـرده و بـا آب بـدون بـو (تهیه آن در پیوست این دستورعمل است) آبکشی نمائید. ظروف معینی را همیشـه بـراي انجـام آزمـایش بـو اختصاص دهید و فقط بـراي ایـن آزمـایش از آن هـا اسـتفاده شـود. از درهـاي پلاسـتیکی، چـوب پنبـه اي یاکائوچویی استفاده نکنید. براي آزمایش بو ظروف دهانه تنگ بکار نبرید.

تجهیزات آزمایش اندازه گیری بو در آب

1. بطري هاي نمونه با درب شیشه اي یا درب هاي تفلونی براي نگهداري نمونه هاي اصلی
2.  حمام با دماي ثابت: یک حمام آبی یا هات پلیت برقی قادر به کنترل دما تا ± 1درجه سـانتی گـراد بـراي تست هاي بویائی در دماهاي بالا.
3.  ظروف آزمایش بو: ارلن مایر 500میلی لیتر با درب شیشه اي براي نگه داري رقت هـاي نمونـه در خـلال آزمایش با پیپت  200، 100 ، 50، 25  
4.  پی پت هاي اندازه گیري با دقت 10میلی لیتر
5.  ترمومتر از صفر تا 110درجه سانتی گراد
6.  آب بی بو
7.  افراد واجد شرایط جهت انجام آزمایش بو

نمونه ها را براي اندازه گیری بو در آب در بطري هاي شیشه اي با درب هاي شیشه اي یا تفلونی جمع آوري کنید. بعـد از جمع آوري نمونه، آزمایش ها را تا حد ممکن سریعترانجام دهید. اگر نیاز به ذخیره کردن نمونـه وجـود دارد حداقل 500میلی لیتر نمونه را در یک بطري تا لب آن پرکنید، منجمد نموده و مطمـئن باشـید کـه هـیچ بوي خارجی در خلال سرد شدن آب وارد نمونه نمی شود.

آستانه بو نسبتی است که به آن اندازه نمونه داراي بو با آب بی بو رقیق می شود تا لحظه اي ایجاد گردد کـه بو در آزمایش تعیین بو قابل درك باشد“عدد آستانه بو” خوانده می شودکه علامت اختصاري آن TONمـی باشد. حجم کل نمونه وآب بدون بو را در هر آزمایش به 200میلی لیتر برسانید. رقـت هـا را ادامـه دهیـد و اعداد آستانه (ترشولد) معادل ارائه شده را یادداشت و ثبت کنید.

اگر حجم کلی غیر از 200میلی لیتر مشخص شده بکار می برید، عدد آستانه (ترشـولد) را بـه ایـن ترتیـب حساب کنید:
در اینجا Aبرابر با میلی لیتر نمونه و Bبرابر با میلی لیتر آب بدون بو است

TON=A+B/A

در مطالب به بررسی روش آزمایشگاهی اندازه گیری بو در آب پرداخته خواهد شد.