تعیین BOD

بدون شک تعیین BOD اکسیژن خواهی بیوشیمیایی گسترده ترین و کاربردیترین پارامتر سنجش آلودگی مواد آلی هم برای فاضلاب و هم برای آبهای سطحی است.

برای تعیینBOD ,آزمایشی را روی یک نمونه ی فاضلاب یا آب را در مدت 5روز در محیط کشت مناسب در آزمایشگاه تحت شرایط کاملا مشابه شرایط طبیعی انجام میگیرد.اساسا آزمایش BODیک روش زیست آزمونی است که شامل تعیین BODاکسیژن مصرفی توسط میکروارگانیزم ها هنگام استفاده از مواد آلی است این آزمایش برای باکتری های هوازی است بنابراین برای فاضلاب های قوی باید نمونه را تا حد امکان رقیق سازی کرد زیرا بسیار مهم است که شرایط زیست محیطی طبیعی برای فعالیت ارگانیزمها و عوامل موثر بر سرعت اکسیداسیون بیولوژیکی مواد آلی وجود داشته باشد.این شرایط عبارتند از:

• عدم وجود مواد سمی
• وجود مواد غذایی کمکی رشد باکتری ها مثل ازت,فسفرو…
• PH
• شرایط اسمزی مطلوب
• دما
• حضور تعداد کافی از ارگانیزم های با منشا خاکی

آزمایشBOD در تدوین آیین نامه ها و مطالعات طراحی برای ارزیابی ظرفیت پالایش بسترهای آبی دریافت کننده ی فاضلاب بیشترین اهمیت را دارد.

روش تعیین BOD:

آزمایش  BOD بر اساس تعیین مقدار اکسیژن محلول انجام میشود بنابراین مقدار اکسیژن موجود در نمونه بسیار مورد اهمیت قرار میگیرد از این رو براساس اینکه نمونه مورد رقیق سازی قرار بگیرد یا نه به دو صورت میتوان آزمایش را انجام داد:

• روش مستقیم تعیین BOD:

در نمونه هایی که BOD₅آنها از mg/lit7تجاوز نمیکند رقیق سازی لازم نیست و تنها هوادهی میشوند تا اکسیژن موجود در آن به حد اشباع برسد.آب بسیاری از رودخانه ها در این دسته قرار میگیرد.در این روش‚نمونه را در بطریهای شیشه ایی BODبه حجم ml300 و در دمای ˚C20 هوادهی میکنند و بلافاصله اکسیژن محلول یکی را اندازه گیری میکنند و بقیه را به مدت 5روز در انکوباتور قرار میدهند.مقدار BOD₅از روابط زیر محاسبه میگردد:

  mg/lit  =D₁-D₂/P

این روش شامل هیچگونه تغییر و اصلاح در نمونه نمیباشد و در نتیجه شرایط کاملا مشابه شرایط زیست محیطی است.

• روش رقیق سازی تعیین BOD:

در این روش بطری را از آب رقیق کننده ای که از لحاظ اکسیژن‚اشباع شده است و حاوی مواد مغذی مورد نیاز رشد بیولوژیکی است پر میکنند.بطور معمول چند رقّت را برای پوشش تمام مقادیر ممکن در نظر میگیرند.قبل از بستن بطری مقدار اکسیژن آن را تعیین BOD میکنند بعد از گذشت 5 روز غلظت اکسیژن محلول را دوباره میسنجند.

در خلال آزمایش باید دما را ثابت نگه داشت دمای C˚20 دماییست که دسترسی به آن آسان است.به دلیل وابستگی سرعت واکنش های بیوشیمیایی به دما نتایج مختلفی در دماهای مختلف بدست می آید.در استفاده از رقیق کننده مقدار BOD₅به روش زیر قابل محاسبه است:

BOD;   mg/lit   =  [(D₁-D₂)-(B₁-B₂)]f/P

D₁←اکسیژن محلول اولیه mg/lit

D₂←اکسیژن محلول نهایی mg/lit

←B₁اکسیژن محلول اولیه تغذیه کنترل شده mg/lit

B₂←اکسیژن محلول نهایی تغذیه کنترل شده mg/lit

f←نسبت حجم آب رقیق شده به نمونه کل حجم آب

P←نسبت حجم نمونه به حجم کل ترکیب شده

همواره فاضلابهای مختلف مورد آزمایش تعیینBODقرار میگیرند. فاضلابهای صنعتی BOD بالا و احتمالا فاقد میکروارگانیزمها هستند و جهت حفظ شرایط لازم ناشی از محدودیت انحلال اکسیژن تا حد زیادی رقیق سازی میشوند.فاضلابهای خانگی BOD نسبتا پایینتری دارند و غنی از مواد غذایی مثل ازت و فسفر و…میباشند.به دلیل همین تنوع رقیق سازی باید جبران همه ی محدودیتها را بکند و از آنجا که این محدودیتها شناخته شده نیستند برای آماده سازی باید تمام احتمالات را در نظر گرفت.