حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی

نيترات يكي عوامل شيميايي مهم آب است. حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی حداکثر 50 میلیگرم بر لیتر ( بر اساس استاندارد شماره 1053 سازمان ملی استاندارد) می باشد. نیترات ميتواند سلامت آب شرب را تحت تأثير قرار دهد و باعث ايجاد عوارض و اثرات سوء بهداشتي در مصرف كننده شود. نيتروژن به شكلهاي مختلفي موجود است. زيرا ميتواند حالتهاي اكسيداسيون متفاوتي را به خود بگيرد. تغييرات اعداد اكسيداسيون نيتروژن در محيط به وسيله موجودات زنده و از طريق بيولوژيكي انجام مي پذيرد.

در فاضلاب نيتروژن به طور عمده به شكل آلي، آمونياك و نيترات است. برخي از اجزا و آلاينده هاي موجود در آب ممكن است. اثرات نامطلوبي همچون سرطانزايي، نقص عضو مادرزادي، بيماريهاي قلبي عروقي، فشار خون و اثر بر سيستمهاي عصبي را به دنبال داشته باشد.  نيترات به عنوان آخرين مرحله اكسيداسيون تركيبات نيتروژندار محسوب ميشود.كه عامل بيماري متهموگلومبينميا در نوزادان ميباشد. احتمال تشكيل تركيبات سرطانزاي نيتروزامين از آن به عنوان يكي از شاخصهاي شيميايي آلودگي آب به فاضلابها و پسماندهاي جامد مورد توجه است.

در بيماري متهموگلوبينميا، نيترات باعث اختلال در سيستم تنفسي و كاهش اكسيژن خون نوزاد شده، اين نارسايي باعث كبود شدن نوزاد ميگردد. همچنين غلظت بالاي نيترات باعث سقط جنين در زنان ميشود. غلظت بين 19تا 29ميليگرم در ليتر نيترات در طولاني مدت باعث سقط جنين همزمان در هشت زن در هند شد.

حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی زیرزمینی

از مهمترين منابع آلودگي نيترات استفاده از كودهاي ازته است كه در كشاورزي و براي حاصلخيزي زمين استفاده ميشود. اين كودها در اثر تجزيه شدن و انحلال در آبهاي باران و كشاورزي بر روي زمين جاري شده. در نهايت به قسمتهاي عمقي زمين فرو ميروند. از اين رو ميتوانند آبهاي سطحي و زيرزميني را تحت تأثير قرار دهند. يونهاي نيتريت و نيترات همچنين از طريق نشت تأسيسات فاضلاب شهري و صنعتي، تزريق فاضلاب خام به زمين، تجمع زباله هاي شهري و صنعتي، زمينهاي باتلاقي، قطع
جنگلها و گورستانها وارد آبهاي زيرزميني ميگردد.
از طرفي غلظت طبيعي نيتريت و حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی زيرزميني تحت شرايط هوازي بستگي به نوع خاك و شرايط
زمينشناختي دارد؛ به طوري كه در كشور آمريكا سطح طبيعي نيترات بين 4-9ميليگرم در ليتر و نيتريت 0.3 ميليگرم در ليتر گزارش شده است. اما انجام فعاليتهاي كشاورزي و نشت از طريق تأسيسات فاضلاب شهري و صنعتي قادر خواهد بود. ميزان نيترات را به صدها ميليگرم در ليتر برساند. به عنوان مثال غلظت بالاتر از 1500ميليگرم در ليتر نيترات در آبهاي زيرزميني مناطق كشاورزي كشور هند مشاهده شده است.

مطالعات كيفيت آب در بعضي از شهرهاي كشورمان از جمله تهران، اراك و مشهد نيز نشان داده است كه غلظت نيترات در آب بعضي از چاهها بيش از حد استاندارد بوده است. به طوري كه اين چاهها از مدار بهره برداري براي مصارف شرب خارج گشته، به شهرداري ها براي مصارف كشاورزي واگذار شده است.  آبها به طور طبيعي و در صورت عدم آلودگي داراي مقدار كمتر از 1 mg/lنيترات هستند که بسیار پایین از حد مجاز نیترات در آب آشامیدنی است. بالا بودن غلظت نيترات در آب نشان دهنده وقوع آلودگي است كه ميتواند آلودگي ميكروبي نيز به همراه داشته باشد.