کنترل کیفی آب در آزمایشگاه :

کنترل کیفی آب در آزمایشگاه از اهمیت زیادی برخوردار است به طوریکه اگر آب مصرفی آلوده یا ناخالص باشد، محلول های ساخته شده با این آب اشکال داشته و تست ها دچار تداخل و اشکال می شود.

درجه خلوص آب مصرفی بستگی به نوع استفاده از آن دارد. مثلا برای تهیه اکثر محلول ها و معرف ها در آزمایشگاه، احتیاج به آب خالص داریم. برای شستشوی وسایل هم احتیاج به آب خالص داریم. تمام روش های تخلیص یا تهیه آب خالص (که در ادامه به آن اشاره می شود) هزینه زیادی دارد.

با کمال تعجب مشاهده می شود که آب خالص یکی از گران ترین اجزاء در تهیه محلول ها و معرف ها خواهد بود. برای انتخاب، خرید و راه اندازی سیستم تخلیص آب، باید به خلوص مورد نظر توجه کرده و براساس آن نسبت به تهیه سیستم مناسب تخلیص آب اقدام کرد. انتخاب سیستم تخلیص آب و دستگاه های مورد نیاز در هر آزمایشگاه بستگی به مقدار املاح و ناخالصی ها در آب آن شهر دارد. چون مقدار مواد آلی و غیرآلی و املاح موجود در آب مناطق مختلف فرق می کند. برای سال های متمادی تقطیر (آب مقطر) بهعنوان آب خالص مطرح می شد. ولی امروزه آب مقطر یکبار تقطیر، به عنوان آب خالص مورد قبول نیست. آب خالص، دارای تقسیم بندی ها و طبقه بندی های زیادی است. براساس نظریه انجمن پاتولوژیست های آمریکا کنترل کیفی آب در آزمایشگاه بر اساس  خلوص به 3درجه Gradeتقسیم می شود:

• برای شستشو و آبکشی وسایل شیشه ای و پلاستیکی و آزمایش هایی چون تجزیه ادرار، مدفوع، ساختن محیط کشت و کارهای میکروب شناسی، بافت شناسی.
• برای معرف سازی، محلول سازی، آزمایشات سرولوژی و کلیه مواردی که آب درجه Iلازم نباشد. مثل بخش های بیوشیمی، هماتولوژی، میکروبیولوژی، ایمونولوژی و سایر قسمت ها.
• برای کارهایی که نیاز به حداکثر دقت و صحت و خلوص دارند، به کار می رود. آب درجه I باید بلافاصله پس از تهیه (حداکثر دو تا سه ساعت پس از تهیه) مورد استفاده قرار گیرد. اگر بیش از این مدت بلا استفاده بماند، دیگر دارای خلوص آب درجه Iنیست (به علت جذب سریع دی اکسید کربن موجود در هوا .) از آب درجه Iجوشانده شده برای اندازه گیری گازهای خون استفاده می شود.

طبیعتا استفاده از هر درجه آب آزمایشگاهی بستگی کنترل کیفی آب در آزمایشگاه و  نوع مصرف و هدف آن دارد. به طور کلی تهیه آب
خالص در هر آزمایشگاه بستگی به کیفیت آب شهر دارد.
همان طور که پیشتر هم به آن اشاره ای شد هرچه آب شهر سخت تر بوده و دارای املاح بیشتری باشد، تهیه آب خالص مشکل تر و پرهزینه تر است.
لازم به ذکر است که کیفیت آب مصرفی برروی تمام مراحل آزمایش تاثیر دارد. لذا چون آب از پرمصرف ترین معرف های آزمایشگاهی است، توجه به کنترل کیفی آن ضروری است.

روش های تهیه آب خالص

تهیه آب خالص می تواند به روش های متفاوتی انجام شود :

1. تقطیر( Distllaton )
   

در روش تقطیر، آب در اثر حرارت تبخیر شده و پس از میعان، آب خالص تولید می شود. دستگاه آب مقطرگیری (تقطیر) برحسب نیاز مصرف کننده، کوچک یا بزرگ می تواند است.
در اثر حرارت (شعله یا المنت الکتریکی) آب به جوش آمده و تبخیر می شود، بخار آب در اثر عبور از ستون مبرد(Condenser)و تماس با آب سرد، مایع شده و وارد ظرف جمع آوری آب مقطر می شود.  آب مقطر با حجم بیش از 5لیتر در ساعت، به جای لوازم شیشه ای باید از لوازم فلزی استیل و ضدزنگ استفاده شود که تمیز کردن آنها راحت تر باشد. پس از تبخیر آب، مواد ِ آلی غیر فرار و یون ها در ظرف اولیه باقی می مانند ولی ممکن است مقدار کمی یون های کلر، مس و گازها در بخار آب، محصور شده و وارد آب مقطر شود. از اینکه هزینه
نگهداری و تامین انرژی دستگاه های تقطیر آب بالاست، در مناطقی که آب شهر املاح زیادی دارد، تهیه آب مقطر مقرون به صرفه نیست.

برای حذف مواد آلی در حین تقطیر می توان 1۰۰میلی گرم پرمنگنات به هر لیتر آب مقطر اضافه کرد تا مواد آلی توسط این ماده اکسیده شود. ضمن اینکه توجه به نکات زیر در حین تقطیر الزامی است :

• توجه به کفایت و ایمنی منبع انرژی اطمینان از جریان کافی آب سرد در کندانسور (Condenser)و خشک نشدن مخزن آب.
• تمیز کردن و رسوب زدایی مخزن جوش یا همان محفظه تقطیر در فواصل مرتب (بهتر است از اسید کلریدریک %1۰استفاده شود)
• تمام لوازم شیشه ای از لحاظ تَرک خوردگی و شکستگی باید مرتب بازدید شود.
• لازم است به ایمنی دستگاه از لحاظ جریان برق، خطر آتش سوزی و شکستن ظروف توجه شود.

آب مقطر تهیه شده حداکثر تا یک هفته در ظروف پلاستیکی یا شیشه ای تمیز و درب دار قابل نگهداری است و لازم به ذکر است که بهتر است کیفیت آب مقطر تهیه شده با بررسی هایی نظیر؛ بررسی رسوب در ظرف آب مقطر، اندازه گیری مقاومت و یا هدایت الکتریکی آب مقطر و .. حداقل هفته ای یکبار کنترل شود.