آزمایشگاه فاضلاب

در آزمایشگاه دانش بنیان شرکت آبرام در بخش آنالیز شیمی فاضلاب ، آزمایش های مربوط به تعیین کیفیت فاضلاب خروجی تصفیه خانه های فاضلاب شامل پارامتر های BOD,COD,PH,TSS و … انجام می گردد. برای تعیین دقیق پارامترهای مورد بررسی در آزمایشگاه فاضلاب باید منبع پذیرنده فاضلاب مشخص گردد. بر اساس استاندار سازمان حفاظت محیط زیست برای خروجی فاضلاب ها سه نوع منبع پذیرنده ، آب های سطحی ، مصارف کشاورزی و آبیاری و چاه های جاذب مشخص گردیده است. که بر اساس این استاندارد ها ، آزمایشگاه فاضلاب نسبت به تعیین دقیق پارامتر ها اقدامات لازم را به عمل می آورد. به طورکلی پارامتر های مربوطه باید مورد بررسی قرار بگیرد.

سازمان محیط زیست به منظور کنترل واحدهای صنعتی و کارگاهی که فاضلاب آنها موجب آلوده شدن محیط زیست می شود طرح خوداظهاری را هر سه ماه یکبار اجباری کرده است. واحدهایی که مشمول طرح خوداظهاری می شوند باید هر سه ماه یکبار خروجی تصفیه خانه های فاضلاب مجموعه شان را توسط یک آزمایشگاه معتمد محیط زیست آزمایش کنند. پارامترهای مورد آزمایش را نیز سازمان محیط زیست بر اساس نوع آلودگی واحد ها مشخص می کند. شرکت آب راهبر محاسب به عنوان آزمایشگاه معتمد محیط زیست طرح خوداظهاری را برای واحدهای مختلف در سراسر کشور انجام می دهد. علاوه بر انجام طرح خوداظهاری، آزمایش انواع فاضلاب نیز در آزمایشگاه فاضلاب این شرکت آزمایش می شود.

پساب خروجی تصفیه خانه ها به این دلیل در آزمایشگاه فاضلاب آزمایش می شود تا اطمینان حاصل شود که پساب حاوی آلاینده های بالاتر از حد استاندارد نیست. به عنوان مثال، غلظت بالای مواد مغذی (نیتروژن و فسفر کل) در آب های سطحی (ناشی از ورود پساب تصفیه خانه ها) باعث اوتریفیکاسیون می شود. در حالت اوتریفیکاسیون اکسیژن موجود در آب کاهش یافته و منجر به رشد باکتری ها، جلبک ها و سایر گیاهان آبزی می شود. این شرایط به مرور موجب مرگ حیوانات آبزی می شود.

توضیح برخی از پارامترهای فاضلاب که در آزمایشگاه فاضلاب بررسی می شود

• PV

مقدار PV (پرمنگنات) به تعیین میزان اکسیژن مورد نیاز فاضلاب و پساب قبل از تخلیه در محیط می پردازد. آزمایش PV برای نشان دادن اکسیداسیون مواد آلی ایجاد شده در آب های طبیعی با استفاده از پرمنگنات پتاسیم در شرایط اسیدی برای تسریع روند انجام می شود. اندازه گیری آن معمولاً به صورت میزان اکسیژن مصرفی در هر لیتر آب نشان داده می شود.

• BOD 

این پارامتر مقدار اکسیژن مواد نیاز برای تجزیه مواد آلی توسط باکتری ها را نشان می دهد. وقتی پساب با غلظت BOD بالا در آب ها تخلیه می شود، اکسیژن موجود در آب برای تجزیه فاضلاب مصرف می شود. در این صورت اکسیژن موجود برای سایر آبزیان کاهش یافته و منجر به از بین رفتن آنها می شود. در واقع مقدار BOD بالا در پساب خروجی تصفیه خانه ها نشان می دهد که سیستم تصفیه درست کار نمی کند. هدف از تصفیه فاضلاب نیز کاهش مقدار BOD در فاضلاب است.

هر چه مقدار BOD بیشتر باشد، مقدار غذای موجود برای ارگانیسم های مصرف کننده اکسیژن بیشتر خواهد بود. باکتری های هوازی می توانند مواد آلی را با استفاده از اکسیژن محلول در آب تجزیه کنند و BOD میزان اکسیژن مصرف شده توسط باکتری ها را برای تجزیه مواد آلی اندازه گیری می کند. BOD شاخصی برای میزان مواد آلی موجود در پساب فاضلاب می باشد. مقدار استاندارد BOD برای تخلیه در آب های سطحی و چاه 30 میلی گرم بر لیتر می باشد. اما مقدار استاندارد آن برای مصارف کشاورزی و آبیاری 100 میلی گرم بر لیتر می باشد.

• COD

COD (اکسیژن مورد نیاز شیمیایی) میزان اکسیژن محلول مورد نیاز برای تجزیه مواد آلی نمونه آب را اندازه گیری می کند. COD اندازه گیری اکسیژن کل است که برای تجزیه مواد آلی مورد نیاز بیولوژیکی (نشان داده شده توسط BOD) و مواد آلی بی اثر استفاده می شود. از آنجایی که BOD اکسیژن را در یک فرآیند بیولوژیکی اندازه گیری می کند که ممکن است 5 روز طول بکشد، در مقایسه با COD یک فرآیند اندازه گیری کندتر است که فقط چند ساعت طول می کشد.

مقدار استاندارد COD پساب خروجی تصفیه خانه برای تخلیه در آب های سطحی و چاه 60 میلی گرم بر لیتر می باشد. برای کشاورزی و آبیاری نیز مقدار استاندارد آن 200 میلی گرم بر لیتر است.

• TSS

این پارامتر کل جامدات معلق چه آلی (مثل چربی) چه غیر آلی (مثل ماسه، پلاستیک و غیره) را نشان می دهد. در بعضی مواقع بالا بودن میزان TSS نشان دهنده بالا آمدن لجن در ته مخزن می باشد که در این صورت شاید لازم باشد حجم لجن را کم کرد. TSS باعث از بین رفتن شفافیت آب می شود.

TSS به آب اجازه می دهد تا نور بیشتری جذب کند، در این صورت دمای آب افزایش یافته و متقابلاً اکسیژن آن کاهش می یابد. آب با اکسیژن پایین روی آبزیان تأثیر منفی گذاشته و یا حتی موجب از بین رفتن آنها می شود.

مقدار استاندارد TSS برای تخلیه در آب های سطحی 40 میلی گرم بر لیتر و برای کشاورزی و آبیاری 100 میلی گرم بر لیتر می باشد.

• TDS

TDS یا همان جامدات محلول حاوی غلظت بالایی از نمک (کلرید، سولفات، کلسیم و منیزیم) می باشد. استفاده از پساب حاوی TDS بالا برای آبیاری کشاورزی و استفاده مجدد در صنایع مناسب نمی باشد. برای تخلیه پساب با TDS بالا در آب های سطحی صورتی مجاز است که غلظت کلراید، سولفات، کلسیم و منیزیم منبع پذیرنده را در شعاع 200 متری بیش از 10 درصد افزایش ندهد. در مورد تخیله آن در چاه های جذبی، نباید افزایش کلراید، سولفات، کلسیم و منیزیم پساب خروجی نسبت به آب مصرفی نیابد بیش از 10 درصد باشد.

• TOC

TOC مخفف Total Organic Carbon است و میزان تجزیه مواد در آب را اندازه گیری می کند. TOC در واقع یک روش مستقیم برای سنجش مواد آلی می باشد. این روش از اوایل دهه 1970 برای تجزیه و تحلیل کیفیت آب و پساب استفاده شده است.

• pH

واکنش های شیمیایی و بیولوژیکی در فاضلاب تا حد زیادی به مقدار اسیدی یا قلیایی فاضلاب – pH – بستگی دارد. بنابراین بررسی منظم pH در پساب ضروری می باشد.

دامنه pH بین صفر تا 14 می باشد، در این میان 7 عدد خنثی است. عدد کوچکتر از 7 اسیدی و بزرگتر از 7 نیز قلیایی بودن آب را نشان می دهد. میزان pH مناسب برای تخیله پساب به آب های سطحی 6.5 تا 8.5 ، برای تخلیه در چاه های جذبی 5 تا 9 و برای استفاده در کشاورزی و آبیاری 6 تا 8.5 می باشد.

pH خیلی زیاد یا خیلی کم در فاضلاب می تواند زندگی آبزیان را تحت تأثیر قرار دهد زیرا آنها فقط در محیط آب خنثی یا کمی بازی (قلیایی) زندگی می کنند.

• درجه حرارت

درجه حرارت پساب خروجی تصفیه خانه ها باید در حد امکان نزدیک دمای محیط باشد زیرا برخی فرآیندهای بیولوژیکی به گرما وابسته هستند. واکنش های شیمیایی و همچنین زندگی آبزیان حتی به تغییرات جزئی دما بسیار حساس می باشند.

اندازه گیری دمای پساب خروجی تصفیه خانه ها به ویژه تصفیه خانه های صنعتی که در فرآیند آنها آب گرم وجود دارد و همچنین فاضلاب های انسانی که آب حمام، ماشین های ظرفشویی و لباسشویی وارد فاضلاب می شود بسیار مهم است.

درجه حرارت پساب خروجی باید به گونه ای باشد که بیش از 3 درجه سانتیگراد در شعاع 200 متری محل ورود آن، درجه حرارت منبع پذیرنده را افزایش یا کاهش ندهد.

• کلر

از کلر برای ضدعفونی آب و پساب استفاده می شود زیرا کلر باکتری ها و ویروس ها را از بین می برد. کلر از اوایل دهه 1900 برای گندزادی آب استفاده می شود. با این وجود باید به اندازه مناسب برای گندزدایی فاضلاب استفاده شود چرا که مقدار زیاد آن می تواند بر محیط زیست و آبزیان اثر منفی داشته باشد.

کلر موجود در آب سه نوع می باشد:

کلر آزاد، کلر ترکیبی و کل کلر. کلر آزاد، کلر باقیمانده ای است که در آب یا به عنوان گاز محلول یا اسید و یا یون موجود است. کلر ترکیبی کلری است که قبلاً با آمونیاک یا مواد آلی واکنش شیمیایی دیده است. کل کلر نیز از هر دو این اندازه گیری ها با هم تشکیل شده است.

مقدار استاندارد کلر در پساب خروجی تصفیه خانه برای تخلیه در آب های سطحی و آب چاه 1 و برای مصارف کشاورزی و آبیاری 0.2 می باشد.

• فلزات سنگین

آزمایش فلزات در پساب بسیار مهم است زیرا بسیاری از فلزات سنگین تهدید جدی برای سلامتی انسان هستند. از بین فلزات سنگین آزمایش چهار فلز به دلیل سمی بودنشان در اولویت می باشد. این چهار فلز عبارتند: آرسنیک، کادمیوم، سرب و جیوه. در زیر به نکاتی در مورد این چند فلز اشاره می شود:

• این فلزات سلامتی انسان بخصوص کودکان را تهدید می کند. بعلاوه گفته شده که وجود این فلزات در آب با خطر ابتلا به اوتیسم مرتبط می باشد و وجود آنها باید در آب آشامیدنی، داروها و اسباب بازی ها کنترل شود.
• آرسنیک غیر آلی بسیار سمی است و باعث مشکلات جدی می شود، در حالی که آرسنیک آلی به سرعت از بدن دفع می شود و هیچ آسیبی به بدن نمی رساند.
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آرسنیک غیر آلی باعث تغییر رنگدانه های پوستی و ضایعات می شود و در نهایت می تواند منجر به سرطان شود.
• کادمیوم به طور عمده کلیه ها را برای ایجاد بیماری های کلیوی هدف قرار می دهد.
• سیگار کشیدن منبع اصلی دریافت کادمیوم می باشد.
• سرب در بدن عمدتاً در استخوان ها رسوب می کند و موجب پوکی استخوان می شود. به علاوه موجب کم خونی و ضعف عمومی و خستگی مزمن در بزرگسالان می شود.
• کودکان چهار تا پنج برابر بزرگسالان سرب جذب می کنند. کودکانی که سرب وارد بدنشان می شود ممکن است از بیماری های عصبی و کم خونی رنج ببرند.
• جیوه ابتدایی (رسوب جیوه) و میتل جیوه هر دو سمی می باشند. از منابع عمده جیوه می توان به نیروگاه های زغال سنگ و میتل جیوه حاصل از ماهی و صدف اشاره کرد.

مقدار استاندارد آرسنیک پساب خروجی تصفیه خانه ها برای تخلیه در آب های سطحی، چاه های جذبی و همین طور کشاورزی و آبیاری 0.1 میلی گرم بر لیتر می باشد.

مقدار استاندارد کادمیوم پساب خروجی تصفیه خانه ها برای تخلیه در آب های سطحی و چاه های جذبی 0.1 میلی گرم بر لیتر و برای کشاورزی و آبیاری 0.05 میلی گرم بر لیتر می باشد.

مقدار استاندارد سرب پساب خروجی تصفیه خانه ها برای تخلیه در آب های سطحی، چاه های جذبی و کشاورزی و آبیار نباید بیشتر از 1 میلی گرم بر لیتر باشد.

میزان جیوه پساب خروجی تصفیه خانه نیز برای هر سه منبع پذیرنده (آب های سطحی، چاه های جذبی و کشاورزی و آبیاری) نباید بیشتر از 2.5 میلی گرم بر لیتر باشد.

منبع اصلی آلودگی فلزات سنگین، فاضلاب صنعتی حاصل از پارچه، کاغذ و خمیر کاغذ، آبکاری فلز و بسیاری از صنایع از این قبیل می باشد. سایر فلزات مانند کروم، نیکل و روی نیز برای سلامتی انسان سمی هستند.

• کلیفرم گوارشی

کلیفرم گوارشی نوعی باکتری است که در معده انسان و سایر حیوانات خونگرم وجود دارد. این باکتری ها انواع مختلفی دارند که همه آنها خطرناک نیستند. اما برخی از آنها عامل بیماری بوده و موجب اسهال، شکم درد، تب و استفراغ می شوند. همچنین این باکتری ها می توانند برای افرادی که سیستم دفاعی بدنشان ضعیف است کشنده باشند. آزمایش کلیفرم گوارشی در پساب خروجی تصفیه خانه ها بسیار حیاتی می باشد.

ارگانیسم های بیماری زا، ویروس ها و باکتری های موجود در فاضلاب می توانند باعث بیماری سالمونلا و هپاتیت E و A و همچنین بیماری های گوارشی و عفونی بیشماری شوند. ورود این ارگانیسم های بیماری زا و ویروس ها و باکتری ها به محیط زیست باعث آلودگی آن می شود. این آلودگی ها احتمال دارد وارد آب های زیرزمینی، آب رودخانه ها و دریاها شده و یا موجب آلودگی خاک های کشاورزی شوند. در هر صورت ورود این آلودگی ها به محیط زیست خطرناک می باشد.

بر اساس استاندارد خروجی فاضلاب تعداد کلیفرم گوارشی در پساب برای هر سه منبع پذیرنده (آب های سطحی، چاه های جذبی و مصارف کشاورزی و آبیاری) نباید بیش از 400 تا در میلی لیتر باشد. این تعداد برای کل کلیفرم برای هر سه منبع نباید بیش از 1000 در میلی لیتر باشد.

فاضلاب ها از لحاظ مواد تشکیل دهنده و آلاینده را می توان به چند دسته کلی تقسیم بندی کرد که این دسته بندی به شرح زیر است.

1. فاضلاب انسانی
2. فاضلاب صنایع غذایی
3. فاضلاب صنایع رنگرزی ، آبکاری ، صنایع فلزی و ریخته گری
4. فاضلاب کارخانجات مواد شوینده ،الکترونیک ، رنگ و چسب
5. فاضلاب بیمارستان ها ، لوازم آرایشی و بهداشتی و مراکز خدماتی
6. فاضلاب دامداری ، کشتارگاه ، مرغداری
7. فاضلاب صنایع آجر ، شیشه و سرامیک
8. فاضلاب کارواش ها و شسشتوی فرش ها
9. فاضلاب نساجی ، کاغذ و خمیر کاغذ

پارامتر هایی که برای آزمایش نمونه های پساب انتخاب می شود بر اساس دسته های مختلف صنایع بالا با منبع پذیرنده آنها در آزمایشگاه فاضلاب تعیین می گردد. شاخص هایی که برای تعیین آلودگی خروجی فاضلاب ها انتخاب می شود شامل پارامتر های زیر می شود که بر اساس روش های برگرفته از مرجع استاندارد متد (standard methods for the examination of water and wastewater) مورد آنالیز و بررسی قرار می گیرند.پارامتر های مورد آنالیز عبارتند:

1. PH
2. BOD
3. COD
4. TOC
5. TSS
6. کدورت
7. رنگ
8. فسفات
9. نیترات
10. نیتریت
11. آمونیم
12. چربی و روغن
13. دترجنت
14. سولفید
15. سولفیت
16. سولفات
17. سدیم
18. آهن
19. کروم
20. مس
21. منگنز
22. روی
23. سرب
24. آلومینوم
25. سیانید
26. نیکل
27. و …

این پارامتر های بر اساس استاندارد سازمان محیط زیست برای خروجی فاضلاب بر اساس منبع پذیرنده و تشخیص نوع آلایندگی که برای محیط زیست دارند ، مورد بررسی قرار می گیرند.

برچسب ها : bod, cod, ph, آزمایش COD, آزمایش آب و فاضلاب, آزمایش تعیین cod, آزمایش فاضلاب, آزمایشگاه آب و فاضلاب, پارامتر های فاضلاب, سمیت فاضلاب, سولفات, سولفید, کیفیت فاضلاب, نیترات