بیماری های منتقله از آب

بیماری های منتقله از آب ،ناشی از بقاياي املاح، سموم و آفتكشها، كودهاي شيميايي و عناصر كمياب در آبهاي برگشتي و زه آبها و همچنين فلزات سـنگين و مواد آلي در پسابهاي شهري و صنعتي در صورت استفاده غيرصحيح و راهيابي به منابع آب موجب تخريـب زيـستبـوم هـاي آبـي ميگردد. نمكها با تاثير بر خواص فيزيكي و شيميايي خاك موجب تغيير در سامانه جذب آب توسط گياه گرديده و نهايتا بر عملكـرد گياه تاثير ميگذارند. مصرف آب شور با تاثير منفي بر ويژگيهاي فيزيكي خاك موجب افزايش جرم مخصوص ظاهري خاك، كاهش پايداري ساختمان خاكدانه ها و كاهش نفوذ آب به خاك و كاهش توليد محصول خواهدشد.افزايش قلياييت خاك كه ممكن است بـه دليل غلظت زياد سديم اتفاق بيافتد، در اثر افزايش سديم قابل تبادل، كانيهاي رسـي متـورم و پراكنـده گرديـده و موجـب تخريـب ساختمان خاك و كاهش نفوذپذيري خاك ميشوند.

در استفاده از فاضلاب و پساب براي آبياري باید به بیماری های منتقله از آب دقت کرد چراکه اغلب پاتوژنها و تخم انگلهاي نمـاتودي، در چنـد سـانتيمتـري اول خـاك فيلتـر ميشوند. ويروسها و كيست آميبها در مقايسه با باكتريها با توجه به قدرت ماندگاري بـالا، مـدت زمـان طـولاني در خـاك زنـده ميمانند. از ميان آلودگيهاي شيميايي، نيترات يكي از فاكتورهاي اصلي محسوب ميشود. اين تركيب ميتواند تا عمق زيادي همـراه آب در خاك حركت كرده و مخاطرات زيادي را در استفاده از منابع آب زيرزميني بوجود آورد. پسابها و آبهـاي برگـشتي بـه دليـل غني بودن از عناصر مغذي و داشتن ميكروارگانيسمهاي بيماريزا در صورت استفاده غيراصولي، قادر به راهيابي به منابع آب سـطحي و آلودگي آنها و تشديد پديده تغذيه گرايي خواهند بود. در اين زمينه طراحي و در نظرگيري زهكشهاي مناسب ضروري ميباشد. حضور ذرات معلق معدني و آلي در فاضلاب خام، پساب تصفيه شده و حتي آب آبياري معمولي، ممكن است موجبات انسداد خلل و فـرج خـاك را به خصوص در لايه هاي سطحي فراهم آورد. اين امر ميتواند كاهش شدت نفوذ آب به درون خاك و نقصان هدايت هيدروليكي آن را سبب شود. در صورت عدم برنامه ريزي و استفاده غيراصولي از اين منابع، انتشار بوي نامناسب از اثرات سوء ديگري ميباشد كه ميتواند براي ساكنين مناطق همجوار و همچنين كارگران شاغل در پروژههاي استفاده مجدد ناخوشايند و آزاردهنده باشد.

برخي از پسابها كه براي آبياري مصرف ميشوند حاوي يونهايي چـون بـر B ،كلـر Cl و سـديم Na و عناصـر كميـاب (آلومينيوم، بريليوم، كبالت، فلوئور، آهن، ليتيم، منگنز، موليبدن، سلنيوم، قلع، تيتانيوم، تنگستن و واناديوم) در غلظتي بيش از حـد نيـاز
گياه ميباشند؛ اين حالت باعث كاهش رشد، تغيير شكل گياه و يا كم شدن و از بين رفتن محصول ميگردند. بر Bدر مراحل تصفيه به طور موثر جدا نشده و نسبت به ساير عناصر كمياب سريعتر از خاك عبور مـيكنـد. در غلظـت 0.04 ميليگرم در ليتر علايم كمبود بر در گياه ظاهر شده و در غلظت بيش از يك ميليگرم در ليتر، بـراي بـسياري از گونـه هـاي گيـاهي حساس، سمي ميباشد.

استفاده از پسابها و آبهاي برگشتي آلوده به فلزات سنگين، براي آبياري محصولات موجب انتقال و تجمع اين فلزات در محصولات توليدي و در نهايت ايجاد مخاطرات بهداشتي براي حيوانات و انسان و نهایتا ایجاد بیماری های منتقله از آب خواهد گرديـد. هـمچنـين استفاده از پسابها با آلودگي ميكروبي براي آبياري گونه هاي علوفه اي، علاوه بر مخاطرات بهداشتي براي كارگران، مـيتوانـد باعـث انتقال آلودگي به احشام و دامها گردد.

مهمترين بیماری های منتقله از آب

• بيمـاري سـل
• كـرم كـدوي گـاوي – تنياسـاژيناتا 
• آلودگيهاي سالمونلايي

نتايج مطالعات نشان ميدهد كه كاربرد فاضلاب بـراي آبيـاري منجـر بـه شـيوع بیماری های منتقله از آب مانند انگلي آسكاريس و تريكوريس گرديده است. گزارشها نشان میدهد که دامهاي چرا كرده در مزارع آبياري شده با فاضلاب و يا استفاده كرده از آب كانالهايي فاضلاب به عنوان شرب، به شدت به بيمـاري كيست هيداتيك آلوده شده اند. همچنين غلظت بالاي نيترات در آب شرب حيوانات، نيز ميتواند براي آنها خطرناك باشد. باكتريي كه مسوول تبديل نيترات به نيتريت هستند در نشخوار كنندگان، ماكيان و اسبها نيز وجود دارد.

تجمع عناصر سنگين در گياهان و مصرف آنها توسط احشام، باعث انتقال بیماری های منتقله از آبو اين عناصر به انسان ميشود. چون حيوانات در معـرض مقادير بيشتري از عناصر سنگين (به علت استفاده از گياهان) نسبت به انسان هستند، لذا پتانسيل حيوانـات از نظـر آلـودگي بـا ايـن عناصر بيشتر ميباشد. در موارد متعددي مشاهده ميشود كه از زهآبهاي كشاورزي به عنـوان تـامينكننـده بخـشي از حقابـه هـاي محـيط زيـستي در رودخانه ها استفاده ميشود. اين عمل با توجه به كيفيت نامطلوب اين منابع و دارا بودن آلاينده هاي مختلف، تخريب زيستبـومهـاي آبي پايين دست و مرگ و مير آبزيان مفيد از جمله ماهيها را به دنبال خواهد داشت.