خطرات گاز هیدروژن سولفوره
خطرات گاز هیدروژن سولفوره
خطرات گاز هیدروژن سولفوره بسیار متنوع و گسترده می باشد. گاز هیدروژن سولفوره از مسموم كننده ترين گازهايي است كه صنعت با آن روبرو است و از اين رو لازم است كليه كسانى كه ممكن است به نحوى در معرض آن قرار گيرند با خطرات آن آشنا شوند. البتــه نبايد خاصيت انفجارپذيــرى آن در اثر اختلاط با هوا را نيز ناديده گرفت.
آلودگى هوا به گاز هيدروژن ســولفيد معمولاً جنبة محلى دارد و از آن جمله مى توان از مناطقى كه در مجاورت محل انتشــار گاز قرار دارن دنامبرد ازقبيل كارخانه هاى كك سازى،كارخانه هاى كاغذسازى،پالایشگاه نفت و گاز استخرهاى تبخير پسابها ،تصفیه خانه های فاضلاب ها و يا محلهايي كه نشت طبيعى گاز از زمين وجود دارد.
خطرات گاز هیدروژن سولفوره برای انسان
اگرچه بوى نامطبوع اين گاز براى اغلب مردم ناراحت كننده است، ولى مشكل اساسى،اثر جبران ناپذير آن برجان افراد خصوصاً در محيط كار اســت. بوى نامطبوع گاز هيدروژن سولفيد شاخصترين علامت وجود آن در محيط اســت ولى در غلظتهاى بالا متأسفانه بلافاصله حس بويائى را از كارمياندازد و ممكن است به مرگ بيانجامد. آستانه احساس بو نيز به طور قابل ملاحظهاى در افراد متغير است و بستگى به عوامل مختلف از جمله سن، جنسيت و سيگارى بودن فرد دارد. تنفس گاز هيدروژن سولفيد با ايجاد اسپاسم و تورم حنجره و ريه ها ممكن است به مرگ بينجامد.
هيدروژن ســولفيد از طريق ريه ها وارد خون مي شــود و خصوصاً در غلظتهاى بالا انتقال اكســيژن توســط خون را متوقف مى كند. به طور كلى هيدروژن سولفيد با آنزيمهاى خون وارد واكنش مي شود، تنفس ســلولها را متوقف مي كند و در نتيجه ريه فلج مي شــود و مرگ ناگهانى رخ مى دهد. در اين موارد مىتوان اثر هيدروژن سولفيد را همانند اثر ســيانيدها دانســت با اين تفاوت كه از راه پوست جذب نمىشود.
در غلظتهاى كمتر باعث عوارضى همچون اشــك ريزى، سوزش دستگاه تنفسى، آســيب به عضلات قلب، تغييرات روانى، اختلال در تعادل، فلج شــدن اعصاب، تشنج و بيهوشى است. خستگى، اسهال، تار شدن بينايي، درد شــديد چشم، بيخوابى، سرگيجه و استفراغ از جمله اثرات معمولى هيدروژن سولفيد بر انسان است. نتايج برخى از تحقيقات حاكى از آن است كه كربن منواكسيد و بخارات نفتا اثرات هيدروژن سولفيد را تشديد مى كند.
خطرات گاز هیدروژن سولفوره برای حیوان
بررســى هاى انجام شده حاكى از آن است كه اثر گاز هيدروژن سولفيد بــر حيوانات بــا اثر آن بر انســان در غلظتهاى مشــابه تقريباً يكســان است. غلظتى از هيدروژن ســولفيد كه تنفــس آن باعث مــرگ 50درصد حيوانــات تحــت آزمايش مىشــود
(LC50) براى موش صحرائى 444 بخش در ميليون گزارش شده است.
خطرات گاز هیدروژن سولفوره برای گیاهان
در مورد اثر گاز هيدروژن سولفيد در غلظت هــاى موجــود در هــوا بر گياهان مزرعهاى، شواهد چندانى در دست نيست. بررســىهاى انجام شده حاكى از آن اســت كه در غلظتهاى كمتر از 40بخــش در ميليون بــر 29گونه گياه مورد آزمايش، پس از گذشت 5ساعت اثر قابل توجهى مشاهده نشده است. در غلظتهاى بين 40و 400بخش در ميليون، ميزان اثر پس از 5ساعت بر گياهانى نظير گل رز، تنباكو، خيار و گوجه فرنگى متوسط گزارش شده ولى بر درختان سيب، گيلاس و هلو اثر چندانى نداشــته است. در اين بررســىها فقط برگهاى جوان گياهها آسيب ديده است.
اثرات گاز هیدروژن سولفوره برای رنگ ها
هيدروژن ســولفيد موجود در هوا بــا رنگهاى حاوى املاح فلزات سنگين تركيب شده باعث تيره شدن و تغيير رنگ آنها میشود. املاح ســرب، جيوه، كبالت، آهن و قلع، خاكسترى يا سياه رنگ ميشود و رنگ املاح كادميم به نارنجى متمايل به زرد تغيير مى يابد. بيشترين تغيير رنگ معمولاً مربوط به كربنات سرب است كه به توليد سولفيد ســياه رنگ سرب مى انجامد، از اين رو برخى از صنايع رنگسازى از دى اكسيد تيتانيوم بجاى كربنات سرب استفاده مى كنند ولى به علت دوام بيشتر هنوز استفاده از سرب در توليد رنگ ادامه دارد. تحقيقــات به عمل آمده حاكى از آن اســت كه تغيير رنگ ســرب در غلظت هاى كم هيدروژن ســولفيد حتــى در غلظت 0.05 بخش در ميليون، ممكن اســت پس از دو ســاعت رخ دهد. البته مسلماً ميزان تغيير رنگ به غلظت سرب در رنگ ، درجه حــرارت و رطوبــت هوا، عمر رنــگ و وجــود ســاير آلاينده ها در هوا نيز بســتگى دارد. از طرف ديگر اغلب، ســولفيد سرب ايجاد شده در اثر اكسايش، به سولفات سرب سفيد رنــگ تبديل مي شــود و در نتيجه مجدداًرنگ به سفيدى مىگرايد.
در ســال 1961تغييــر رنــگ در منــازل در ايالــت فلوريــدا به علــت هيدروژن ســولفيد منتشــر شده از واحــد هوادهى آب شــهر، در ســال 1963در شــهر نيويــورك به علــت متصاعد شــدن هيدروژن ســولفيد از كانــال آب نمك آلوده شــهر و در
شهر لويزتون ايالت آيداهو و كلارك استون ايالت واشنگتن آمريكا به علت انتشار ات هيدروژن سولفيد در كارخانه كاغذسازى مشهود بوده است.
