شاخص لانژلیه :

به منظور تعیین کیفیت آب از نظر پایداري، شاخصهاي مختلفی پیشنهاد شده اند که مهمترین آنها، شاخص لانژلیه ، رایزنر و پوکوریوس میباشند. بر اساس شاخص لانژلیه اگر مقدار شاخص منفی باشد، آب خورنده تلقی میشود و مقادیر مثبت مبین خاصیت رسوبگذاري بوده و
چنانچه برابر صفر باشد پایدار محسوب میشود. فرمول شاخص لانژلیه به شرح زیر است :

در فرمول فوق C ،B ،Aو Dبه ترتیب ضرایب مربوط به TDSبر حسب میلی گرم در لیتر، درجه حرارت بر حسب سانتیگراد، سختی کلسیم برحسب میلیگرم در لیتر کربنات کلسیم و قلیائیت کل برحسب میلیگرم در لیترکربنات کلسیم میباشند. جهت محاسبه اندیس رایزنر از
رابطه زیر استفاده میگردد:    RSI = 2pHs – pH

شاخص  رایزنر به عنوان مبناي سنجش ضخامت رسوب در سیستمهاي آبرسانی شهري، به منظور پیشبینی اثر شیمیایی آب استفاده میشود. اندیس پایداري رایزنر (RSI)در اثر مشاهدات تجربی سرعت خوردگی و تشکیل لایه در لوله هاي آهنی بدست آمد و تفسیر آن به صورت زیر میباشد. اگر مقدار شاخص محاسبه شده بزرگتر از 7باشد آب خورنده و چنانچه کوچکتر از 6باشد آب رسوبگذار و در محدوده 6-7 پایدار تلقی میشود.                                                                                                                                                    جهت محاسبه اندیس پوکوریوس از رابطه زیر استفاده گردیده است :

• PI = 2pHs – pHeq
• PI : اندیس پوکوریوس
• pH: pHs آب در حالت اشباع از کربنات کلسیم
• pH : pHeq آب در حالت تعادل
• pHeq = 1.465 log (T-ALK) + 4.54

کل قلیائیت بر حسب میلیگرم در لیتر چنانچه مقدار اندیس پوکوریوس بزرگتر از 6 باشد نشاندهنده خورنده بودن آب و اگر این اندیس کوچکتر از 6باشد آب رسوبگذار است.

خوردگی در لوله هاي شبکه هاي توزیع آب، نه تنها باعث تخریب مواد لوله میشود بلکه باعث کاهش کیفیت آب آشامیدنی به علت واکنشهاي شیمیایی و بیولوژیکی که در سیستم توزیع آب اتفاق میافتد، میشود. خوردگی لوله هاي فلزي انتقال آب آشامیدنی، یک مشکل
جهانی است. سرعت حمله به فلز به فاکتورهایی بستگی دارد. مهمترین این فاکتورها خصوصیات آب است آبهاي نمک زدایی شده به عنوان آبهاي خیلی خورنده شناخته میشوند.
سیستمهاي توزیع آب در بیشتر کشورها داراي مقدار زیادي لوله هاي آهنی و استیل هستند که خوردگی، باعث اثرات اقتصادي، هیدرولیکی و زیباشناختی از قبیل نشت آب، افزایش هزینه هاي پمپاژ و افزایش محصولات خوردگی میشود.عوامل مختلفی از جمله بافت زمین شناسی و نوع منبع آب، روي کیفیت شیمیایی آب و در نتیجه روي اندیسهاي خورندگی و رسوبگذاري آب تأثیر دارد.

فرایند ایجاد و مشخصات خوردگی لوله هاي آب آشامیدنی، به مواد فلزي لوله ها، کیفیت آب در تماس و احتمالاً شرایط هیدرولیکی و غیره بستگی دارد. پارامترهاي کیفی وابسته به خوردگی آب شامل ،pH قلیائیت، درجه بافري بودن، اکسیژن محلول، مواد آلی طبیعی، میکروارگانیسمها، درجه حرارت، بازدارنده ها در صورت کاربرد و غیره میباشند.

عموماً جلوگیري از خوردگی لوله ها از طریق کنترل ترکیب شیمیایی آب و با استفاده از ممانعت کننده ها صورت میگیرد. ممانعت کنندهها مواد شیمیایی هستند که هر گاه در غلظتهاي کم به یک محیط خورنده اضافه شوند، واکنش فلز با محیط را کاهش داده یا از آن پیشگیري
میکنند.

از عوارض اقتصادي ناشی از رسوبگذاري ( شاخص لانژلیه ) نیز میتوان به کاهش میزان جریان آب در داخل لوله ها اشاره کرد که نتیجه آن افت فشار و افزایش انرژي لازم براي پمپاژ است. این عمل همچنین باعث کاهش رسانایی گرمایی شده که این عامل نیز خود باعث افزایش انرژي مصرفی میشود.