شفافیت آب

شفافیت آب یا كدورت آب، توانايي آب در عبور مستقيم نور است. طيف وسيعي از ذرات، با اندازه ها و ماهيت هاي فيزيكی، شيميايي و بيولوژيك گوناگون، با جذب و يا پراكنده ساختن نور تابيده شده، مانع عبور مستقيم آن از آب می شود.در نتيجـه كـدورت یا شفافیت آب را سبب مي شوند. از اين رو در شناسايي و كنترل كيفيت آب ها، كدورت، مشخص كننده ي بسياري از ويژگي هاي آب است. زماني كه كدورت آب خام و يا تصفيه شده زياد باشد، ميتوان انتظار داشت كه آب رنگي و بودار نيز باشد و آلودگي ميكروبي آن نيز محتمل است. 

در سامانه هاي آبرساني كه آب خام آنها از رودخانه ها و درياچه ها تامين مي شود، منشاء كدورت آب، مـواد معـدني، آلي و حتي ميكروب ها هستند.حضور ذرات در محيط هاي آبي،از مقبوليت و پـذيرش عمومي آب، به دليل ايجاد ظاهر كدر و تيره ي آن مي كاهد.کدورت از نظر كيفيت ميكروبي و شيميايي و تاثير آن بر سلامت مصرف كننـده نيز حايز اهميت است.

ميكروارگانيسم ها، افزون بر آن كه خود بخشي از كـدورت آب را تشكيل مي دهند، ذرات آلي و معدني مسبب كدورت نيز با فراهم آوردن مواد غذايي و بستر مناسب براي رشد ميكروب ها در تاسيسات تصفيه، انتقال، ذخيره سازي و توزيع آب، با ايجاد پوشش محافظ، مانع دسترسي و تماس عامل هاي گندزدا با ميكروب هـا مي شـوند.

در مطالعه هاي متعدد ارتباط معني دار كدورت و تعداد ميكروب هـا در آب بـه اثبـات رسـيده و بـا كـاهش كـدورت، تعداد ميكروب ها نيز تقليل يافته است. 

در سه تصفيه خانه ي آب، كه آب خام آنها از منابع مختلف در حوضه هاي آبی جداگانه تامين مي شود، نشان داد كه به ازاي زدايش هر واحد لگاريتم كدورت، 0.89 واحد لگارتيم انگـل هاي ژيارديا و كريپتوسپوريديوم از آب حذف مي شود. يافته هاي اين محققان، اگر چه بر پايه ي مقادير اين دو انگل در آب خام و تصفيه شده و كارآمدي تصفيه خانه هاي مورد مطالعه، به دست آمده و قابل تعميم به تمامي تصفيه خانه هاي آب نيست؛ اما گـواه اين واقعيت است كه زدايش عامل هاي ميكروبي در فرآيندهاي تصفيه ي آب، همزمان با حذف كدورت انجام مي شود. 

حذف كدورت

حذف كدورت و كارآمدي تصفيه خانه هاي متعارف در زدايش ژيارديا و كرپيتوسپوريديوم از آب گزارش شده است. در صورتي كه كدورت متداول آب خام ورودي به تصفيه خانه هاي آب، در محدودهي 2.5تا 11واحد ان-تي-يو با حداكثر 28 واحد ان-تي-يو باشد و
كدورت آب صاف شده به حدود 0.1تا 0.2واحد ان-تي-يو تقليل يابد، در تصفيهخانههاي متعارف، به ترتيب 2.25و 3.3واحد لگاريتم و در صاف سازي مستقيم، 2.8و 3.9واحد لگاريتم، انگلهاي كريپتوسپوريديوم و ژيارديا از آن حذف خواهند شد. 

هر چند در استاندارد ملي، بر مبناي جنبه هاي زيبـايي شناختي و مقبوليـت عمـومي، حداكثر كدورت مجاز آب آشاميدني، 5واحد ان-تي-يو قيد شده است، اما در صورت كاركرد صحيح تصفيه خانه هاي آب، كدورت آب صاف شده، به كمتر از يك واحد ان-تي-يو، تقليل خواهد يافت. از اين رو مشاهده ي كدورت هاي بيشتر از يك واحد ان-تي-يو، نشانه ي نقص و عدم كاركرد صحيح واحدها و فرآيندهاي تصفيه در پالايش آب شناخته شده و تصفيه خانه هاي متعارف آب، ملزم به تامين كدورت كمتر يا مساوي يك واحد ان-تي-يو در آب تصفيه شده ي نهايي شده اند. 

تاثير ديگر كدورت بر كيفيت ميكروبي آب، تقليل و يا عـدم اثرگذاري و كارآمدي گنـدزداها در انهـدام عامل هاي ميكروبي است. ميكروب هايي كه در لا به لاي ذرات آلي و معدني معلق و كلوييدي آب پنهان شـده انـد، ضـمن آن كـه از دسترسي و تماس با عامل گندزدا مصون مي مانند، با تغذيه از مواد آلي و معدني مسبب كدورت، بـه رشـد و توليـد مثـل خود ادامه مي دهند، به طوري كه در رهنمود سازمان جهاني بهداشت به حضور كليفرم ها در كدورتهاي 4تـا 84واحـد ان-تي-يو، به رغم وجود 0.1تا 0.5ميليگرم در ليتر كلر آزاد باقي مانده در آب، پس از زمـان تمـاس 30دقيقـه اشـاره شده است.

زماني كه باكتري اشريشياكلي گرماپاي در پوشش ذرات معلـق و يا به صورت بيوفيلم در ميآيد، در مقايسه با حالت آزاد، مقاومت آن در برابر كلر، 2400مرتبه افزايش مي يابد. نهايت آن كه، عامل كدورت، به دليل ارتباط تنگاتنگ آن با حضور ميكروبها در آب، نه تنها به عنـوان يـك شـاخص ميكروبي كارآمد در تحليل كيفيت آب در منابع تامين و شبكههاي توزيـع، بلكـه بـه عنـوان يكـي از معيارهـاي مهـم در طراحي، راهبري و نظارت بر چگونگي كاركرد تصفيه خانه هاي آب به شمار مي رود.