طراحی آزمایشگاه آب و پساب
طراحی آزمایشگاه آب و پساب
برای طراحی طراحی آزمایشگاه آب و پساب ، باید از حداقل فضای محیط استفاده شده و سعی گردد که میزهای آزمایش ، تمام فضای اتاق را اشغال ننماید. در مطلب استاندارد های طراحی آزمایشگاه شیمی برخی از استاندارد هی مورد نظر در این زمینه ذکر گردی که این موارد در طراحی آزمایشگاه شیمی باید به طور کامل رعایت شود.در گذشته میزهای کار را در کنار دیوارهای اتاق قرار می دادند و چنانچه فضای خالی در وسط باقی می ماند یک میز نیز در وسط گذاشته می شد، این ترتیب مناسب کار در آزمایشگاه نبوده و گوشه های اتاق خالی می ماند. از طرفی سرویس های آب، گاز، برق در دسترس نبوده و همواره با اشکالاتی مواجه می گردید.
امروزه برای برپایی یک آزمایشگاه مناسب، سعی می شود که لوله های آب و گاز در وسط آزمایشگاه قرار گیرد، در اینصورت شیرهای مربوطه به آسانی در دسترس قرار گرفته و کارکنان با مشکل مواجه نمی شوند. همچنین در طراحی باید الزاماتی برای شیشه آلات و شیر های آزمایشگاهی در نظر گرفته شود.
به دلیل وجود گازها و بخارات سمی در محیط آزمایشگاه، نیاز است که سیستم تهویه مناسب بوده و ارتفاع سقف برحسب موقعیت مکانی، بلند در نظر گرفته شود.وسعت آزمایشگاه بستگی به دامنه کار پروژه مورد مطالعه، تعداد نمونه های ارسالی به آزمایشگاه، امکانات تجهیزاتی و بالاخره اعتبار مالی دارد. برای مثال کمیته اعطای کمک های بلاعوض دانشگاهی انگلیس ابعاد و فضای آزمایشگاه را به شرح زیر توصیه نموده است:
- محل کافی برای رئیس آزمایشگاه، 18.6 مترمربع. (200 فوت مربع)
- محل کافی برای تکنسین، 11 متر مربع که شامل میزکار، هود و سایر فضاهای لازم است.
- محل کافی برای استقرار میز ترازو و انبار، 15 درصد از کل مساحت آزمایشگاه
- محل کافی برای انبارداری و کارهای پیش آزمایشی، مساحتی حدود 70 متر مربع. (750فوت متر مربع)
- محل کافی جهت نگه داری هر 1000 جلد کتاب در مساحت 6.5 متر مربع. (60فوت مربع)
- فضای مناسب برای قرار دادن نمونه های آب، قبل و بعد از آزمایشم
- مصالح بکار برده شده، برای کف پوش ها و روی میزکار، باید از جنس مرغوب انتخاب شده، اسیدها و قلیا، آنها را از بین نبرد و کاملا قابل شست و شو و مسطح باشد.
- محل استقرار اتوکلاو در نزدیک محیط کشت خواهد بود و برای شست و شوی لوازم و وسایل استریل شده تجهیزات لازم باید در نظر گرفته شود.
- سردخانه و یخچال برای نگه داری محیط های کشت و مواد شیمیایی آزمایشگاه ضروری است.
- قفسه های لازم برای نگه داری مواد شیمیایی و لوازم آزمایشگاهی در نظر گرفته شود.
- درناحیه میز ترازو هیچ گونه ارتعاش و لرزشی نباید وجود داشته باشد.
- برای قرار دادن میکروسکوپ، محل میز مخصوصی باید پیش بینی شود.
- خوردن اغذیه و نوشابه در آزمایشگاه مجاز نبوده و محل دیگری باید درنظر گرفته شود.
ایمنی طراحی آزمایشگاه آب و پساب
برای آزمایشگاه معمولا ساختمان یک طبقه در نظر گرفته می شود. موضوع ایجاد تهویه، هود آزمایشگاهی، گازرسانی، آب رسانی، انبار مواد شیمیایی، نگه داری نمونه های آب، نگه داری محلول ها و دارو ها، کلا ایجاب می نماید که ساختمان آزمایشگاه یک طبقه بوده و به آسانی دسترسی به کلیه موارد ذکر شده در بالا فراهم گردد. مصالح ساختمانی باید از مواد غیرقابل اشتعال و نسوز انتخاب شده، همچنین میزکار، کف پوش ها و سایر عوامل، در مقابل اسید و قلیا مقاوم باشد. تهویه هوای آزمایشگاه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و هوا مرتبا باید در جریان باشد.
هود یا دودکش تهویه برای تخلیه مواد سمی، واکنش های قابل انفجار در مکان مناسب تعبیه شود و سرعت هوا در قسمت ورودی هود، زمانی که درهای آزمایشگاه و پنجره ها باز است، حداقل 25 سانتیمتر بر ثانیه تنظیم گردد. میز آزمایشگاه پشت به پشت و یا پشت به دیوار قرار خواهد گرفت. ارتفاع میزکار بستگی به دستگاه مورد استفاده دارد. مثلا اگر از دستگاه اسپکتروفتومتر جذب اتمی استفاده می شود، کار به حالت نشسته است، ارتفاع میز 75 سانتی متر خواهد بود. ارتفاع میزکار برای انجام دادن آزمایشهای شیمیایی 90 سانتی متر است.
شرایط ایمنی بهداشت کار، دفع دود، آلودگی هوا، لوازم آتش نشانی، تجهیزات مربوط به اعلان خطر، دوش آب گرم و سایر موارد ایمنی باید درنظر گرفته شود. کابل های برق باید دارای پوشش مقاوم بوده و مقررات ایمنی خدمات برق رسانی کاملا مراعات گردد.
دستگاه های تولید هوای فشرده (کمپرسور)، تهویه، گاز، بخار، گرمایشی، گاز نیتروژن و غیره در خارج از محیط کار آزمایش قرار داده می شود. دفع پساب ها، باید از طریق لوله های فاضلاب با شیب تند انجام گیرد و ضایعات مربوط به آزمایش های باکتریولوژی و بیولوژی از طریق لوله های فاضلاب به لوله اصلی فاضلاب خروجی هدایت گردد.
