نیتروژن خاک
نیتروژن خاک
نیتروژن که 1 تا 4 درصد از ماده خشک گیاهی را شامل می شود، موتور و محرک رشد گیاه محسوب می شود. تأمین عنصر نیتروژن در خاک به گیاه در جذب سایر عناصر غذایی کمک می کند. در واقع این عنصر به دو صورت نیترات یا آمونیم از خاک توسط گیاه جذب می شود. در نهایت در گیاه با ترکیبات حاصل از سوخت و ساز کربوهیدارت ها ترکیب شده تا آمینه اسیدها و پروتئین ها را به وجود آورد. این عنصر که جزء ضروری پروتئین ها به حساب می آید در بیشتر فرایندهای رشد و نمو گیاهان دخالت دارد.
نیتروژن یکی از مهمترین عناصر غذایی و عامل کلیدی در دستیابی به عملکرد مطلوب است. نیتروژن در گیاهان بالاترین غلظت را داشته و گلوگاه رشد است و نقش مهمی در افزایش سرسبزی گیاهان دارد، به طوری که کمبود آن بیش از سایر عناصر غذایی تولید را محدود می کند. استفاده از کودهای نیتروژنه و آلی مهمترین روش تأمین نیتروژن مورد نیاز کشاورزی می باشد.
مصرف و استفاده نامتعادل، نابهنگام و بیش از نیاز کود نیتروژن، سبب رشد رویشی بیرویه در گیاهان می گردد. یکی از چالش های مهم در مصرف کود نیتروژن، آلاینده بودن آن برای محیط زیست می باشد. پس کودهای نیتروژنه باید از لحاظ کارایی برای مقابله با آسیب رسانی به محیط زیست ارتقاع یابند. ارتقاع کارایی نیز با بدست آوردن تولید بیشتر در ازای مصرف یک کیلوگرم کود عملی می شود. در واقع در مصرف کودهای نیتروژنه علاوه بر اینکه باید مصرف آن به صورت تقسیطی باشد، باید نوع و زمان مصرف آن را طوری انتخاب کرد که حداکثر کارایی از مصرف این کودها به دست آید.
کودهای نیتروژنه به دو گروه تقسیم می شوند: شیمیایی و زیستی. از مهمترین کودهای شیمیایی نیتروژنه می توان به اوره، اوره با پوشش گوگردی، سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم، نیترات فسفات آمونیوم، اوره نیترات آمونیوم و کود کامل اشاره کرد. رایج ترین کودهای زیستی (بیولوژیک) با استفاده از ارگانیسم های مربوط به گروه های زیر تهیه می شوند که عبارتند از: باکتری های تثبیت کننده نیتروژن مولکولی در ازوتروف ها، قارچ های میکوریزی، موجودات ذره بینی حل کننده فسفات های نامحلول، باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه، میکروارگانیسم های تبدیل کننده مواد آلی زاید به کمپوست و کرم های خاکی تولید کننده ورمی کمپوست.
علایم کمبود نیتروژن در گیاهان
از علایم کمبود نیتروژن در گیاهان می توان به توقف رشد در گیاهان، ضعف عمومی و کوچکی گیاه، از بین رفتن رنگ سبز گیاه، زرد و بی رنگ شدن برگ و کشیده شدن آن از نوک به سمت عقب و قهوه ای شدن برگ های پیر اشاره کرد. از دیگر علائم کمبود نیتروژن در گیاه می توان به مردن کامل برگ های پایینی اشاره کرد این در حالی است که برگ های بالا همچنان سبز باقی مانده اند. نیتروژن که عنصری پویاست از علایم ظهور کمبود آن، ابتدا به صورت زرد شدن برگ های پیر خودنمایی می نماید. در آزمایشگاه آب و خاک تهران شرکت آبرام علاوه بر نیتروژن، کلیه پارامترهای مربوط به آب و خاک آنالیز می شود.
چرا گیاهان به نیتروژن نیاز دارند؟
می توان گفت که امنیت غذایی با خاک حاصل خیز شروع می شود. از آنجایی که نیتروژن ضروری ترین ماده مغذی مورد نیاز گیاهان بویژه غلات محسوب می شود. بسیاری از مناطق به دلیل کمبود نیتروژن در خاک برای دستیابی به امنیت غذایی و تغذیه کافی رنج می برند. این درحالی است که در برخی از مناطق جهان نیز به دلیل نیتروژن اضافی حاصل از کود به محیط نشت می کند و عواقب مخربی به دنبال دارد.
گیاهان برای رشد به مواد مغذی نیاز دارند و نیتروژن یکی از این مواد مغذی اصلی محسوب می شود. نیتروژن عنصری است که به طور طبیعی (و به وفور) در جو زمین وجود دارد. نیتروژن به موجودات زنده اجازه می دهد پروتئین ایجاد کنند و اغلب در حالت گازی قرار دارند. این ماده با عناصر دیگری ترکیب می شود تا فعالیت های حیاتی برای زندگی را انجام دهد و به عنوان نیترات در خاک یافت می شود.
بدون نیتروژن، گیاهان مواد مغذی مناسبی برای سلامتی خود ندارند. دلیل آن هم این است که نیتروژن در فرآیندهای مختلف گیاه از جمله فتوسنتز نقش دارد. نیتروژن همچنین در رشد بافت ها و سلول های موجود در گیاه و همچنین تشکیل کلروفیل نقش دارد. کلروفیل به گیاه کمک می کند انرژی را از نور دریافت کنند. نیتروژن همچنین به تشکیل پروتئین کمک می کند که در بسیاری از واکنش های بیوشیمیایی گیاهان نقش دارد. نکته آخر اینکه نیتروژن نقش فعالی در رشد و تولید مثل سلول ها دارد.
