آب مصرفی دام و طیور :

آب مصرفی دام و طیور ، باید از لحاظ کیفیت میکروبی و فیزیکی و شیمیایی بهینه باشد که برای سلامتی حیوان هیچگونه عوارضی را در تولیدات حیوانی نداشته باشد. چرا که آب يك عنصر حياتي است با ويژگي‌هاي قابل توجه و كم نظير، يكي از مهم ترين عناصر شيميايي مي‌باشد كه قسمت اعظم موجودات زنده و محيط زيست راتشكيل مي‌دهد. اين ماده 70% گياهان را تشكيل مي‌دهد. آب فراوان‌ترين و بهترين حلال در طبيعت است. آب يك مايع زيست شناختي است كه واكنش‌هاي فيزيك وشيميايي سوخت و ساز در پيكره موجودات زنده را مقدور و تسهيل مي‌نمايد ومحيطي است براي نقل و انتقال مواد در بدن موجودات زنده كه علاوه بر نقش موثرآن در متابوليسم، دفع مواد زائد حاصل از فعاليت‌هاي زيست شناختي موجود زنده را موجب مي‌شود. آب ناشي از تعريق در گرما باعث خنك كردن بدن مي‌گردد. آب و انيدريد كربنيك توسط انرژي خورشيدي در پيكره گياهان سبز تبديل به كربوهيدرات يا انرژي شيميايي مي‌شود.

آب مصرفی دام و طیور باید عاری از هرگونه ناخالصی های معلق نظير ذرات معلق زنده و غيرزنده كه در آب به صورت معلق يافت مي‌شوند. اين نوع ناخالصي را مي‌توان در سه گروه، تقسيم بندي و مطالعه نمود :

•  ذرات معلق زنده بيماري‌زا مانند عوامل بيماري‌زاي موجد وبا، حصبه، شبه حصبه، انواع اسهال‌ها، تخم انگل‌ها مانند آسكاريس و عامل كيست هيداتيد و ويروس‌ها، منشاء اصلي اين دسته از ناخالصي‌ها فاضلاب شهري و حضور حيوانات اهلي يا وحشي در مجاورت منابع آب مي‌باشد.
•  ذرات معلق زنده غيربيماري‌زا مانند باكتري‌هاي ساپروفيت، اغلب جلبك‌ها و تك سلولي‌هايي كه در طبيعت به وفور پيدا مي‌شوند.
• ذرات معلق غيرزنده مانند رس، ليمون كه ناشي از فرسايش سطح زمين و سطوح آبخيز مي‌باشد.

همچنین اینکه آب مصرفی دام و طیور باید عاری از املاح معدني، تركيبات آلي و گازهاي محلول مي‌باشند كه مي‌توان آن‌ها را به صورت زير گروه بندي نمود:

• املاح محلول معدني كه اغلب به صورت املاح كلسيم، منيزيم، سديم، آهن، منگنز و000 مي‌باشد كه برخي از آن‌ها مصرف آب را محدود مي‌نمايند كه در جاي خود بحث خواهد شد.
• گازهاي محلول مانند اكسيژن، انيدريد كربنيك، هيدروژن سولفوره، ازت وغيره مي‌باشند و اين نوع ناخالصي نيز كيفيت شيميايي آب را تحت تاثير قرار داده و ممكن است باعث نامطلوب بودن آن شود.

مصرف آب در گاو :

در تشریح آب مصرفی دام و طیور در اینجا مصرف آب در گاو ها را بررسی میکنیم که آب مورد نیاز روزانه گاوهاي گوشتی، نه تنها وابسته به نژاد آنها است، بلکه به سایز بدنی، درجه حرارت محیط در روز، شرایط بدنی ، نوع جیره و مقدار رطوبت آن، میزان نمک موجود در خوراك ، نسبت افزایش وزن روزانه و دماي آب مصرفی ، وابسته است.بطور کلی ،چون گاوهاي درشت جثه تر و سنگین تر ، خوراك بیشتري مصرف می کنند لذا آب بیشتري نسبت به گاوهاي ریز جثه تر می خورند. همچنین گاوهاي گوشتی ، بخصوص گاوهاي جوان در حال رشد همواره بیشتر از گاوهاي بالغ تر به آب نیاز دارند .گاوهاي که از علوفه سبز و پرآب (داراي حدود 80الی % 75رطوبت) استفاده میکنند ، نسبت به گاوهاي دیگري که خوراك هاي خشک (داراي % 10 -12رطوبت) مصرف می نمایند ، به آب کمتري نیازمندند .
مصرف آب همچنین به میزان دسترسی دام به آب و درجه حرارت آن بستگی دارد .گاوهایی که در تمام اوقات شبانه روز به آب دسترسی دارند در مقایسه با آنهایی که روزانه یک یا دو بار فرصت دستیابی به آب دارند آب بیشتري می نوشند و شیر بیشتري نیز تولید می کنند. گاو هاي پر تولید در مقایسه با گاوهاي کم تولید با افزایش دفعات نوشیدن آب ، افزایش بیشتري در تولید شیر نشان می دهند. ولرم بودن آب در روزهاي سرد ، در مقایسه با آبی که کمی بالاتر از صفر درجه است ، باعث می شود که گاوها آب بیشتري مصرف کنند. گاوها، به علت این که مقدار مناسبی آب را می توانند در شکمبه خود ذخیره کنند، تا 2 -3روز بی آبی را هم می توانند تحمل کنند. این در صورتی است که دماي هوا آنچنان گرم نشود که براي گاو تنش زا باشد. بی تردید، این مقدار مقاومت به کم آبی، در هواي گرم کاهش می یابد.

مصرف آب در طیور :

در آب مصرفی دام و طیور که تشریح می گردد مشخض است که طیور تقریبا به مقدار زیادي آب نیاز دارند. مقدار آبی که بوسیله مرغ مصرف میشود تابع عوامل متعددي میباشد که به موارد ذیل اشاره میشود :

• مقدار خوراك مصرف شده ،
• حرارت ورطوبت محیط ،
• فعالیت مرغ ،
• ماهیت خوراك مصرف شده ، مخصوصا آب ، نمک و پروتئین موجود در خوراك
  

تحت شرایط معمولی از نظرحرارت و رطوبت ، مرغ تقریبا دو برابر خوراك مصرفی خود آب مصرف میکند . در شرایطی که هوا گرم باشد این مقدار ممکن است بدو برابرافزایش یابد . بطورمتوسط مقدارآب مصرف شده بوسیله مرغ معادل دو یا سه برابر مقدار خوراك مصرف شده است .
توصیه میشود در طول دوره پرورش ، آب مصرفی دام و طیور  شیرین فراوان ، تمیز و خنک دردسترس مرغ باشد . اگر مرغها نتوانند تمام آب مورد احتیاج خود را بدست آورند ، آنها بهمان نسبت خوراك کمتري مصرف میکنند لذا تامین آب بمقدارکافی براي ادامه مصرف خوراك بطور طبیعی لازم میباشد ، نوسانات سرعت رشد غالبا میتواند نشانه اي از نوسانات خوراك مصرف شده بوده و بنوبه خود ، این نوسانات میتواند نشانه اي از عدم تامین مقدار آب مورد نیاز طیور باشد . پرریزیهاي جزئی در مرغهاي تخمگذار غالبا ممکن است نشانه آن باشد که مرغ ها در بعضی اوقات نتوانسته اند مقدار آب کافی مورد احتیاج خود را براي مدت چند روز و یا کمتر بدست آورند .