آزمایش آب پرورش ماهی :

آزمایش آب پرورش ماهی یکی از ضروریات در زمینه پرورش ماهی می باشد. کیفیت آب اهمیت بالایی در پرورش ماهی داشته و همچنین تأثیر مستقیم بر سودآوری پرورش ماهی دارد. آزمایش آب پرورش ماهی در شرکت آب راهبر محاسب به عنوان یک آزمایشگاه معتمد به طور کامل انجام می شود. آزمایش آب پرورش ماهی مشخص کننده شرایط فیزیکی و شیمیایی آب پرورش ماهی است. این آزمایش تأثیر عمده ای بر روی رشد و مقاومت ماهی های استخر دارد. رعایت کیفیت  آب استخر پرورش ماهی موجب بدست آوردن ماهیان با رشد و سلامت مناسب می شود. آزمایش آب پرورش ماهی شامل پارامتر های شیمی آب از جمله : پی اچ،دما، اکسیژن محلول، قلیائیت کل، سختی کل ،آهن، کلراید، سولفات، کلسیم، منیزیم، فسفات، سدیم، پتاسیم،مس ،ترکیبات pcb، روی،نیتریت، نیترات،آمونیاک، cod و bod. به علاوه یک سری پارامترهای میکروبی و فلزات سنگین نیز برای نمونه آب پرورش ماهی انجام شود.

نمونه برداری آب پرورش ماهی

نمونه برداری آب پرورش ماهی باید به صورت لحظه ای و از نقطه ای که دارای آب جاری است انجام شود یک استخر پرورش ماهی یک نقطه که دارای آب جاری است نمونه گرفته شود. نمونه برداری باید در یک ظرف 2 لیتری تمیز ترجیحا شیشه ای انجام شود تا اینکه  نتیجه آنالیز دارای کمترین خطا باشد.

روش نمونه برداری آب برکه و رودخانه جهت پرورش ماهی

برخی از پارامترهای فیزیکی – شیمیایی آب پرورش ماهی

• دما

کنترال دما آب استخرهای پرورش ماهی برای رفاه ماهی ها بسیار مهم می باشد چرا که دما می تواند بر رفتار، تغذیه، رشد و تولید مثل آنها تأثیر بگذارد. بنابر تحقیقات انجام شده، با افزایش هر 18 درجه فارنهایت دمای آب، میزان متابولیسم ماهی ها دو برابر می شود.

دمای مناسب برای رشد ماهی ها، بسته سرد آبی، خنک آبی، و گرم آبی بودن ماهی متفاوت است. برای ماهی های سرد آبی مانند قزل آلا، دمای مناسب بین ℃ 8.5 – 18.5 می باشد. دمای مناسب برای ماهی های خنک آبی مانند سوف زرد بین ℃ 15.5 – 29.5 است و برای ماهی های گرم آبی مانند گربه ماهی دمای مناسب بین ℃  23.5 – 32 می باشد.

• کل جامدات معلق (TSS)

پلانگتون، مواد زائد ماهی، غذاهای اضافی باقیمانده ماهی ها یا ذرات رسی که در آب معلق هستند همگی می توانند مشکلاتی برای ماهی ها ایجاد کنند. بویژه فاضلاب ماهی ها که به صورت ادرار غلیظ دفع  می شود، می تواند کیفیت آب را به شدت پایین بیاورد. زیرا ممکن است تا 70 درصد میزان نیتروژن موجود در آب را در بر داشته و باعث تلف شدن ماهی شود. به عنوان یک قاعده، برای هر کیلو ماهی تولید شده 450 گرم فاضلاب ماهی تولید شود.

کدورت ناشی از جامدات معلق موجود در آب می تواند مانع نفوذ نور شده و فتوسنتز را محدود کند. جامدات معلق موجود در آب همچنین ممکن است تخم ماهی ها را خفه کرده و باکتری های مفید در آب را از بین ببرد.

• کدورت

همان طور که گفته شد ذرات ریز جامدات معلق منجر به کدورت می شوند. در این صورت می توان گفت که آب کدر یا به اصلاح “ابری” است. کدورت که از طریق ورود خاک رس در استخر ایجاد می شود (آب گل آلود) می تواند برای ماهی ها مضر باشد و بهره وری استخر را محدود کند. کدورت حاصل از ورود خاک رس به استخرهای پرورش ماهی را می توان با روش های زیر کنترل کرد:

• اصلاح استخرهای آسیب دیده با کودهای دامی به میزان 2.4 تن در هکتار هر سه هفته یکبار یا استفاده از سنگ آهک کشاورزی، با استفاده از نرخ های توصیه شده برای بهبود pH خاک و قلیایی بودن آب.
• عدم نگهداری از گونه های ماهی که گِل کف حوضچه را به هم می زنند مانند ماهی کپور معمولی
• طراحی سیستم آبرسانی به گونه ای که بتواند آب گِل آلود را از حوضچه ها دور کند.

• پلانگتون ها

پلانگتون ها که شامل فیتوپلانگتون ها (جلبک های سبز) و زئوپلانگتون ها (موجودات میکروسکوپی) می شود به صورت معلق در آب دیده می شوند. فیتوپلانگتون ها پایه زنجیره غذایی را در استخرهای پرورش ماهی تشکیل می دهند. در حالی که زئوپلانگتون ها در مرحله دوم این زنجیره قرار می گیرند. علاوه بر نقش فیتوپلانگتون ها به عنوان غذای ماهی ها در استخرهای پرورش ماهی، نقش تأمین و تولید اکسیژن محلول (DO) را برای این استخرها ایفا می کنند.

تراکم پایین فیتوپلانگتون ها در استخرها به معنای مقدار غذای پایین برای ماهی ها است. به علاوه تراکم بسیار بالای آنها در استخرها مانع رسیدن نور خورشید به استخر شده و موجب مرگ جلبک ها می شوند. فیتوپلانگتون ها همچنین از آمونیاک تولید شده توسط ماهی ها به عنوان منبع غذایی استفاده می کنند. به علاوه زئوپلانگتون ها یک منبع غذایی بسیار مهم برای بچه ماهی ها به حساب می آیند.

با این حال مقادیر زیاد فیتوپلانگتون ها (جلبک ها) در آب پرورش ماهی منجر به افزایش میزان تنفس در طول شب شده و باعث بالا رفتن میزان غلظت اکسیژن در آب شوند. تجمع بیش از حد فیتوپلانگتون ها که متقابلاً می میرند، اکسیژن اضافی را نیز مصرف می کنند.

• اکسیژن محلول (DO)

اکسیژن محلول (DO) مهمترین پارامتر شیمیایی در پرورش آبزیان است. میزان اکسیژن محلول کم، بیش از دیگر مشکلات به طور مستقیم یا غیر مستقیم باعث از بین رفتن ماهی می شود. ماهی ها مانند انسان برای تنفس به اکسیژن نیاز دارند. میزان اکسیژن مصرفی ماهی ها تابعی از اندازه، میزان تغذیه، سطح فعالیت و درجه حرارت آن است. ماهی های کوچک به دلیل میزان متابولیسم بیشتر، اکسیژن بیشتری نسبت به ماهی های بزرگ مصرف می کنند.

مقدار اکسیژن محلول با افزایش دمای آب و همین طور افزایش ارتفاع و شوری آب کاهش می یابد. برای اینکه ماهی ها به رشد خوب برسند باید آب دارای سطح مطلوبی از اکسیژن محلول باشد. بنابراین در استخرهای پرورش ماهی حداقل میزان اکسیزن محلول (DO) نباید کمتر از 5 باشد. میزان اکسیژن محلول کمتر از ppm 55 می تواند ماهی را تحت فشار قرار دهد و سطح کمتر از ppm 2 احتمالاً منجر به مرگ ماهی ها خواهد شد. برخی گونه های ماهی گرم آبی مانند ماهی کپور بهتر می توانند میزان اکسیژن محلول پایین را تحمل کنند ولی گونه های سردآبی نمی توانند.

• دی اکسید کربن (CO₂)

دی اکسید کربن (CO₂) که از ترکیب کربن و اکسیژن به وجود می آید، معمولاً بر اثر سوختن زغال و مواد آلی در مجاورت اکسیژن، تخمیر مایعات، تنفس گیاهان و جانوران و … حاصل می شود. ماهی ها تا غلظت ppm 10 را می توانند تحمل کنند به شرط آنکه غلظت اکسیژن محلول زیاد باشد.

آبی که برای ماهی ها مناسب باشد به طور معمول حاوی کمتر از ppm 5 در اکسید کربن آزاد است. آبی که برای پرورش ماهی در سطح متراکم استفاده می شود، ممکن است سطح دی اکسید کربن از ppm 0 در بعد از ظهر تا ppm 5 – 15 در هنگام طلوع خورشید (صبح فردا) در نوسان باشد. در حالی که در سیستم های چرخشی که آب را تصفیه و مجدد به سیستم باز می گردانند، ممکن است سطح دی اکسید کربن به طور منظم از ppm 20 فراتر رود. مقادیر بیش از حد دی اکسید کربن (بیشتر از ppm 20 ) ممکن است در استفاده از اکسیژن توسط ماهی ها تداخل ایجاد کند.

برای حذف دی اکسید کربن آزاد دو روس معمول وجود دارد، روش اول از طریق هوادهی می توان میزان گاز اضافی را از بین برد. گزینه دوم افزودن بافر کربنات مانند کربنات کلسیم می باشد.

• نیتروژن

نیتروژن برای ماهی های گرم آبی مفید و برای ماهی های سرد آبی مضر می باشد. گاز نیتروژن معمولاً از نظر درصد اشباع  اندازه گیری می شود. اگر مقدار آن بیشتر از مقدار گازی که آب به طور معمول در دمای مشخص نگه می دارد باشد، اشباع فوق العاده نامیده می شود. سطح سطح بیش از حد اشباع (بیش از 110%) معمولاً مشکل ساز تلقی می شود.

بیماری حباب گازی یکی از علائم بیش از حد اشباع گاز است. علائم بیماری حباب گازی می توانند متفاوت باشد. ممکن است حباب به قلب یا مغز برشد و ماهی ها بدون هیچ علامت خارجی قابل مشاهده می میرند. علائم دیگر ممکن است حباب درست در زیر سطح پوست، چشم ها یا بین پرتوهای باله ها باشد. برای درمان بیماری حباب گازی باید آب را هوادهی کرده تا غلظت گاز تا حد اشباع یا کمتر از آن برسد.

• آمونیاک

ماهی ها آمونیاک و مقادیر کمتری اوره را به عنوان ضایعات در آب دفع می کنند. در سیستم های پرورش آبزیان دو نوع آمونیاک وجود دارد، آمونیاک یونیزه و آمونیاک غیر یونیزه. شکل غیر یونیزه آمونیاک (NH₃) بسیار سمی است در حالی که فرم یونیزه (NH₄) سمی نمی باشد. هر دو فرم با هم آمونیاک کل را تشکیل می دهند. از طریق فرآیندهای بیولوژیکی، آمونیاک سمی می تواند به نیترات های بی خطر تجزیه شود.

در آب های طبیعی، مانند دریاچه ها، آمونیاک به دلیل تراکم کم ماهی ممکن است هرگز به سطوح بالای خطرناک نرسد. اما پرورش دهندگان ماهی در سطح متراکم به دلیل تولید آمونیاک در حد بالا و خطر سمیت آن، باید میزان نیتروژن را در حد تعادل نگه دارند. با افزایش دما و. میزان pH سطح آمونیاک غیر یونیزه افزایش می یابد.

سطح سمیت برای آمونیاک یونیزه نشده به عوامل مختلفی بستگی دارد. با این حال، سطح زیر ppm 0.02 بی خطر تلقی می شود. خطر غلظت آمونیاک بالا معمولاً محدود به سیستم چرخش آب یا مخزن های حمل آب می باشد که در آن آب پس از مردن فیتوپلانگتون ها به طور مداوم تصفیه شده و در استخرهای پرورش ماهی استفاده می شود. با این حال شکل میانی آمونیاک – نیتریت – به شکل سمی (عامل بیماری خون قهوه ای) در استخرهای پرورش ماهی دیده شده است.

• سیستم های بافر

سیستم بافر برای جلوگیری از نوسانات گسترده pH در آب پرورش ماهی ضروری می باشد. در واقع بافرها موادی هستند که مانع تغییرات زیاد pH آب می شوند. بدون سیستم بافر سطح pH ممکن است در حوضچه ها از 4 – 5 تا 10 در طول روز نوسان باشد.

در سیستم های گردش مجدد آب (تصفیه آب و برگشت آن به سیستم)، تنفس ماهی ها می تواند سطح دی اکسید کربن را به حدی افزایش دهد که علاوه بر کاهش pH آب، در دریافت اکسیژن توسط ماهی نیز تداخل ایجاد کند.

• pH

مقدار یون های هیدروژن (H⁺) در آب اسیدی یا بازی بودن آن را تعیین می کند.  در واقع مقدار اندازه گیری درجه اسیدیته را pH می نامند که از 1 تا 14 است. مقدار 7 خنثی در نظر گرفته می شود، در این حالت آب نه اسیدی و نه بازی است. مقدار کمتر از 7 اسیدی در نظر گرفته می شود. بالاتر از 7 نیز بازی است. دامنه pH قابل قبول برای پرورش ماهی به طور معمول 6.5 – 9 می باشد.

• قلیائیت آب

قلیائیت کل یک متغیر مهم در سیستم های آبزی پروری در آب است. قلیایی بودن ظرفیت آب برای خنثی سازی اسیدها بدون افزایش pH است. این پارامتر اندازه گیری بازها شامل بی کربنات ها (HCO₃^–)، کربنات ها (HO₃^2-) و در مواردی نادر هیدروکسید (OH^–) است. قلیائیت کل مجموع قلیائیت های کربنات و بی کربنات است. بعضی از آب ها ممکن است فقط دارای قلیائیت بی کربنات باشند و هیچ منشأ کربناتی نداشته باشند. دامنه مطلوب قلیائیت کل برای پرورش ماهی بین mg/L 75 تا 200 می باشد.

• سختی

سختی آب مانند قلیائیت آب می باشد اما اندازه گیری مجزایی دارند. سختی آب عمدتاً منشأ کلسیم و منیزیم است، اما یون های دیگری مانند آهنف آلومینیوم، منگنز، استرانسیوم، روی و هیدروژن نیز وجود دارد. هنگامی که میزان سختی برابر با کربنات و بی کربنات باشد، به آن سختی کربنات می گویند. اگر مقادیر سختی بیشتر از مجموع قلیائیت، کربنات و بی کربنات باشد به آن سختی غیرکربناتی گفته می شود.

حداقل مقدار سختی برای پرورش آبزیان ppm 20 می باشد که باید این مقدار حفظ شود. برای افزایش میزان سختی می توان از آهک کشاورزی استفاده کرد.

• فاضلاب ماهی

فاضلاب تولید شده توسط ماهی ها یک نگرانی جدی برای استخرهایی است که آب آن به صورت سیستمی تصفیه شده و دوباره به استخر باز می گردد. ماهی ها در طول رشد و افزایش وزنشان مقادیر زیادی مواد جامد معلق (TSS) و قابل حل (TDS) تولید می کنند. همان طور که گفته شد، به عنوان یک قاعده، برای هر کیلو ماهی تولید شده، 450 گرم زباله ماهی تولید می شود. فاضلاب تولید شده توسط ماهی ها می تواند به عنوان یک عامل عمده برای پایین آمدن کیفیت آب استخر پرورش ماهی باشد. چرا که ممکن است تا 70 درصد میزان نیتروژن موجود در آب را در خود داشته باشد. فاضلاب ایجاد شده توسط ماهی ها نه تنها غضروف ماهی ها را تحریک می کند بلکه می تواند مشکلات زیادی را برای فیلترهای بیولوژیکی ایجاد کند. ذرات فاضلاب می تواند فیلترهای بیولوژیکی را مسدود کرده و باعث از بین رفتن باکتری های اکسید کننده نیتریت به دلیل کمبود اکسیژن محلول شوند.

منابع آب پرورش ماهی

در پرورش ماهی به صورت تجاری همیشه آب یک عامل محدود کننده محسوب می شود. می توان گفت ریشه بسیاری از عوامل شیمیایی و همین طور محیطی در زمینه آب برای پرورش ماهی ناشی از منابع انتخابی تأمین آب است. در واقع باید انتخاب نهایی محل برای پرورش ماهی بر اساس کیفیت و کمیت آب موجود انجام شود. متداول ترین منابع آبی که برای پرورش آبزیان استفاده می شود چاه ها، چشمه ها، رودخانه ها، دریاچه ها، آب های زیرزمینی و آب شهری می باشد.

به علاوه پرورش انواع ماهی در جهان در محیط های مختلفی پرورش داده می شود. این محیط ها عبارتند از:

1. حوضچه بتونی
2. استخرهای خاکی
3. شالیزار
4. سدها
5. آب چشمه
6. قنات
7. چاه کشاورزی
8. دریاچه طبیعی و مصنوعی

اهمیت آزمایش کیفیت آب پرورش ماهی

کیفیت آب در پرورش ماهی بسیار مهم می باشد چرا که آب بی کیفیت می تواند بر سلامت و رشد ماهی تأثیر بگذارد. تمام عملکردهای بدن ماهی ها در آب انجام می شود. ماهی ها برای تنفس، تغذیه و رشد، دفع مواد زائد، حفظ تعادل نمک و تولید مثل کاملاً به آب وابسته هستند. بنابراین آگاهی از خصوصیات فیزیکی – شیمیایی، میکروبی و فلزات سنگین آب برای پرورش ماهی بسیار مهم می باشد. موفقیت یا عدم موفقیت پرورش دهندگان ماهی را تا حد زیادی کیفیت آب تعیین می کند. اینجاست که اهمیت آزمایش آب استخرهای پرورش ماهی به عنوان یک نیاز ضروری برای پرورش دهندگان ماهی مطرح می شود.

بر اساس گزارش سازمان خواربار جهانی در سال 2010میلادی میزان تولید این گونه ماهی 728447 تن بوده است. از این مقدار 441128 تن در آبهای شور و 287319 تن آن در آب های لب شور تولید شده است. بر طبق این گزارش 83 درصد تولید جهانی ماهی قزل آلا یعنی 604853 تن در 10 کشور پرورش یافته است. این گزارش نشان می دهد که ایران با تولید 91519 تن، رتبه دوم را کسب کرده است. با توجه به تأثیر رشد ماهی قزل آلا در توسعه اقتصادی آنالیز آب پرورش ماهی نیز اهمیت پیدا می کند.

دوره آزمایش آب پرورش ماهی

آنالیز آب پرورش ماهی بایستی به صورت دوره ای و بسته به نوع شاخص انجام گردد. آنالیز های پی اچ و دما و اکسیژن محلول بایستی به صورت روزانه انجام شود. آنالیز های شیمی شامل پارامتر های ذکر شده در بالا بایستی به صورت ماهانه انجام گیرد. انجام دوره ای آنالیز های بایستی توسط نمونه برداری دقیق و در استخر های متفاوت انجام گیرد.

استاندارد آب پرورش ماهی

جدول زیر میزان مقادیر استاندارد آب پرورش ماهی برای پارامتر های مختلف را نشان می دهد.

هزینه آزمایش آب استخر پرورش ماهی

کیفیت آب استخر پرورش ماهی با توجه به اجرای آزمایش ­های میکروبی، شیمیایی و فلزات سنگین تعیین می­ گردد. بر اساس استاندارد شماره 8726 سازمان ملی استاندارد پارامترهای دما، اکسیژن، دی­ اکسیدکربن، PH، شفافیت (عمق دید)، کل مواد محلول در آب (TDS)، هدایت الکتریکی، کل مواد معلق در آب، قلیائیت کل، سختی کل، نیتریت، نیترات، آمونیاک، فسفات، سولفید، آهن کل و مس برای آنالیز آب استخر پرورش ماهی در نظر گرفته می ­شود. هزینه آزمایش آب پرورش ماهی به صورت پارامتری می باشد. برای آگاهی از هزینه کلی آزمایش آب استخر پرورش ماهی با ما تماس بگیرید.

مشاوره آزمایش آب پرورش ماهی

بعد از انجام آزمایش آب پرورش ماهی در آزمایشگاه آب شرکت آب راهبر محاسب، مشاوره در زمینه کیفیت نمونه آب آزمایش شده به مشتری داده می شود. اگر آب مشکلاتی از لحاظ کیفی داشته باشد پیشنهادات لازم نیز داده می شود. استخر پرورش ماهیتان هر گونه مشکل از لحاظ کیفیت آب دارد، می تواند مشکلتان را با ما در میان بگذارید. بعد از مطرح کردن مشکل اگر آب نیاز به آزمایش داشته باشد به شما گفته خواهد شد که دقیقاً که آزمایش هایی روی این آب انجام شود.

برچسب ها : آزمایش آب, آزمایش آب استخر, آزمایش آب دریا, آزمایش آب شرب, آزمایش آب و فاضلاب, آزمایش شیمیایی آب, آزمایش میکروبی آب, آزمایشگاه دانش بنیان آبرام, تصفیه آب استخر, شرکت دانش بنیان آبرام, کیفیت آب