آنالیز پارامتر های بیولوژیکی کیفیت آب
آنالیز پارامتر های بیولوژیکی کیفیت آب
تغييرات كيفيت آب مخزن باعث ايجاد تغييراتي در وضعيت آنالیز پارامتر های بیولوژیکی کیفیت آب و موجودات زنده مخزن آب خواهد شد. بر اين اساس بررسي وضعيت و تغييرات بيولوژي مخزن آب منجر به ايجاد اطلاعاتي در مورد وضعيت كيفيت آب ميگردد. پاسخ جوامع زيستي به تغييرات كيفيت آب و اثر اين تغييرات روي گونه هاي زنده درون مخزن قابل رديابي و پايش است. بر اين اساس حضور جوامع خاص زيستي يا حذف و اضافه شدن جوامع جديد در يك زيستگاه و يا وجود غلظتهاي غيرطبيعي از آلاينده ها در بافت بدن موجودات زنده درون مخزن ميتواند به عنوان علايم تغييرات ميانگين كيفيت آب باشد.
آلايندههاي خاصي (فلزات سنگين، مواد آلي پايدار و سموم) قابليت ورود و انتقال در زنجيره غذايي و تجمع زيستي در گونه هاي بالاي زنجيره غذايي را دارند. در پايش بيولوژيكي در واقع به بررسي اثرات بر روي جمعيت و همچنين گونه هاي خاص و اندازه گيري فرايندهايي چون توليد اوليه توسط جلبكها، ساختار جمعيتي يا سطوح آلودگي در يك ارگانيسم خاص پرداخته ميشود. پايش بيولوژيكي همواره بايد همراه يك برنامه پايش شيميايي و فيزيكي آب باشد تا دادههاي لازم براي تفسير وضعيت بيولوژيكي فراهم آيد. اثرات تغيير كيفيت آب بر جوامع زيستي و اكوسيستم حد اقل پس از تغييرات كيفيتي پايدار در زمان بيش از چند هفته (تا سالها) و تجمع زيستي آلاينده ها در بافت موجودات پس از تغييرات كيفيتي پايدار در زمان بيش از يك ماه (تا سالها) قابل رديابي و پايش خواهد بود. البته اين زمانها بسته به گونه هاي مختلف وشرايط محيط كاملا متفاوت ميباشد.
در اين دستورالعمل تنها به سه تكنيك كه بر طبق استانداردهاي موجود بيشترين استفاده را در سطح دنيا دارند پرداخته ميشود.
اين سه تكنيك آنالیز پارامتر های بیولوژیکی کیفیت آب عبارتند از :
- اندازه گيري زيست توده (بايومس) فيتوپلانكتون با استفاده از اندازه گيري كلروفيل a
- ايندكس هاي ساده تنوع زيستي
- استفاده از بافتهاي گياهي و يا جانوري براي پايش برخي از انواع آلودگي هاي خاص
نحوه انتخاب آنالیز پارامتر های بیولوژیکی کیفیت آب
جلبكهاي پلانكتوني (فيتوپلانكتونها) در ستون آب رشد و نمو كرده و (ميزان رشد آنها به شدت به غلظت مواد مغذي به خصوص فسفر در مخازن وابسته است) ميتوانند به عنوان يك شاخص كيفيت آب مورد سنجش قرار گيرند.
فيتوپلانكتون ها تحت اثر موقعيت هاي گوناگون طبيعي و يا اثرات انساني پاسخ داده و ساختار جمعيتي آنها به نحو محسوسي در پيكره هاي آبي مختلف تغير مي نمايد. جمعيت و زيست توده فيتوپلانكتون ها مي تواند با ورود برخي از مواد سمي كاهش يابد. از طرف ديگر ممكن است كه با ورود برخي از مواد مغذي مانند نيترات ها و فسفات ها ناشي از فاضلاب ها يا كودها اين مقدار افزايش يابد كه باعث تغيير كيفيت آب شده و در عين حال خود نيز متاثر از تغييرات كيفي آب مي باشند.
جمعيت بالاي فيتوپلانكتون در مكانهايي كه پديده پر غذايي در آب ديده ميشود ميتواند منجر به ايجاد سطوح غيرقابلقبولي از مواد سمي، تغييرات ،pHرنگ و يا مزه آب گردد. جمعيت بالاي فيتوپلانكتون ها در نهايت از بين رفته و تجزيه آنها مي تواند با مشكلات جدي و كاهش اكسيژن محلول در آب همراه باشد. تغييرات در زيست توده بايد بهوسيله اندازهگيري غلظت رنگدانه فتوسنتز كننده كلروفيل a در آب پايش گردد.
