اجزای میکروسکوپ
اجزای میکروسکوپ
میکروسکوپ وسیله ای مناسب برای دیدن موجودات ذره بینی است که دارای انواع و اجزای میکروسکوپ مختلفی می باشد، که هر کدام می توانند کاربرد های متنوعی داشته باشند،مانند میکروسکوپ نوری،زمینه سیاه،فلورسنت،الکترونی و … . میکروسکوپ نوری داری دو سیستم عدسی همگرا شیئی و چشمی است که با هم ، سیستم بزرگ نمایی میکروسکوپ را تشکیل می دهند (شکل زیر).
عدسی های شیئی یا (ابژکتیو) به ترتیب دارای بزرگنمایی 4 برابر ، 10 برابر، 40 برابر و 100 برابر و دو عدسی چشمی یا (اکولر) دارای بزرگنمایی 10 برابر می باشند ، بزرگنمایی نهایی ،از حاصلضرب بزرگنمایی عدسی های اکولر و ابژکتیو به دست می آید.
اجزای میکروسکوپ و عدسیهای چشمی در بالای لوله میکروسکوپ و عدسی های شیئی در پایین آن قرار دارند . بر روی لوله میکروسکوپ پیچ های تنظیم کننده ای تعبیه شده که با آنها می توان فاصله عدسی شیئی را نسبت به چشم مورد آزمایش تغییر داد . صحفه نگهدانده میکروسکوپ ، محل قرار دادن لام مورد آزمایش بوده و در زیر عدسی های شیئی قرار دارد . لام، توسط دو گیره روی صحفه نگهدارنده قرار میگیرد و به کمک پیچ های مخصوص به جهاتی مختلف حرکت می کند.
کندانسور که زیر صفحه نگهدارنده میکروسکوپ قرار دارد از چند عدسی تشکیل شده و اغلب شامل یک عدسی محدب می باشد که کار جمع کردن نور و فرستادن آن به داخل عدسی شیئی را انجام می دهد. کندانسور توسط پیچی به بالا و پایین حرکت می کند . همراه کندانسور دیافراگمی وجود دارد که کار آن کنترل مقدار نوری است که از کندانسور میگذرد که توسط پیچ کنترل می توان فقط آن را باز و بسته کرد.
منبع نور یک لامپ است که در جلوی میکروسکوپ قرار دارد . اشعه نوری پس از برخورد با آیینه ای که در زیر کندانسور تعبیه شده ، به داخل کندانسور فرستاده میشود . قدرت تفکیک یک میکروسکوپ ، عبارت است از کوچکترین فاصله بین دو نقطه که توسط آن میکروسکوپ به طرز واضح و جدا از هم نمایان می شود.
قدرت تفکیک (d) به طور تقریبی ،برابر نصف طول موج نور می باشد. با توجه به طول موج نور های مرئی (0.4 تا 0.7 میکرون ) قطر کوچکترین جسم قابل روئیت در میکروسکوپ نوری ، برابر 0.2 میکرون است. با به کار بردن روغن ایمرسیون در عدسی 100 برابر روغنی، میتوان تصویر جسم را بزرگتر و واضحتر مشاهده نمود زیرا ضریب شکست نور ، روغن و عدسی، خیلی به هم نزدیک است.
بنابراین از اتلاف نور در اثر انعکاس و شکست در هوا جلوگیری کرده و در نتیجه نور بیشتری وارد عدسی می شود .هنگام کار با عدسی روغنی ، باید کندانسور بالا و دیافراگم باز باشد . برای دیدن باکتری ها ،باید از عدسی 100 برابر استفاده کرد.
قبل از شروع به کار با میکروسکوپ ،باید از تمیز بودن عدسی ها مطمئن شد و در صورت نیاز باید فقط آنها را با کاغذ مخصوص تمیز کرد. برای حفاظت میکروسکوپ از گرد و غبار، باید پس از اتمام کار ،آن را با پوشش پلاستیکی پوشاند . پس از استفاده از عدسی روغنی ، باید آن را با کاغذ مخصوص تمیز کرد تا کوچکترین اثری از آن روی عدسی باقی نماند ، زیرا ممکن است روغن روی عدسی ، لایه چسبنده ای ایجاد کند که پاک کردن آن فقط با زابلن امکان پذیر است.
تا حد امکان باید سعی شود که ماده مذکور برای پاک کردن عدسی به کار نرود ، زیرا در اثر تماس مکرر با عدسی کارکرد آن را مختل می سازد.
روش کار با اجزای میکروسکوپ
برای کار کردن با اجزای میکروسکوپ باید مراحل زیر را انجام داد :
- لامپ را روشن کنید
- فاصله دور چشم را تنظیم کنید و به ماهیچه های چشم فشار نیاورید
- نمونه را زیر میکروسکوپ قرار دهید
- با استفاده از ابژکتیو 4 برابر نمونه را مشاهده منید
- برای مشاهده نمونه با بزرگ نمایی بیشتر عدسی را تغییر داده با میکرومتر تصویر را فوکوس کنید . توجه داشته باشید که استفاده از ماکرومتر در این مرحله ممکن است سبب شکسته شدن لامپ شود .
- میزان نور را با استفاده از دیافراگم تنظیم کنید . همیشه دیافراگم را نیمه باز نگه دارید مگر به هنگام استفاده از عدسی شیئی کم قدرت که ممکن است به نور بیشتری احتیاج باشد . در این صورت دیافراگم را کاملا باز کنید .
- چشم را هرگز به عدسی چشمی نچسبانید بلکه با فاصله معینی از آن نگاه دارید . بهترین فاصله چشم و عدسی هنگامی است که بتوان میدان دید را به حداکثر اندازه ممکن رساند .
- هنگام خاموش کردن میکروسکوپ کوچکترین عدسی را در مسیر نور قرار دهید . لامپ ها را از زیر میکروسکوپ خارج و عدسی ها را تمیز کنید در خاتمه کار دستگاه را با پوشش پلاستیکی بپوشانید .
