انواع تیتراسیون

يكي از مهمترين و ساده ترين روش هاي سنجش غلظت محلول ها استفاده از انواع تیتراسیون می باشد و درصد خلـوص مواد شيميايي كه در اكثر آزمايشگاه هاي صنايع مختلف هـم كـاربرد وسـيعي دارد استفاده از روش هاي تيتراسيون (سنجش حجمي) مي باشد كه با انتخـاب مناسـب مواد آزمايش كننده در آن مي توان آزمايش هاي مختلفـي از تيتراسـيون را جهـت اندازه گيري غلظت مواد شيميايي انجام داد كه با اين وجود اساس كار در همه آنها به يك صورت مي باشد به طوري كه تمامي آزمايش هاي تيتراسـيون از سـه بخـش اصلي تشكيل شده اند كه عبارتند از :

• محلول مورد آزمايش -محلول تيتر شونده
• محلول استاندارد-محلول تيتر كننده
• معرف هاي شيميايي رنگين

• محلول مورد آزمايش محلول تيتر شونده انواع تیتراسیون

به محلـول مـورد نظري كه بخواهيم غلظت و يا درصد خلوص ماده موجود در آن را با استفاده از روش تيتراسيون مشخص كنيم محلول مورد آزمايش يا محلول تيتر شونده گفته مي شود كه ماده موجود در اين محلول ها مي تواند به دو صـورت كـاملا محلـول و يـا نيمـه محلول (رسوبي در محلول) وجود داشته باشد كه اگـر از نـوع كـاملا محلـول بـود تيتراسيون به راحتي انجام مي شود ولي اگر از نوع نيمه محلول بود و يعني بخشي از ماده در آن رسوب كرده بود بايد قسمت خالص مورد نظر از ماده رسوبي كـه درصـد خلوص ماده رسوبي هم بر اساس آن تعيين مي شود در طول عمل تيتراسيون به طور كامل به صورت محلول در آيد تا از اين طريق حضور خود را تا پايـان گـرفتن عمـل تيتراسيون توسط تغيير رنگ معرف هاي شيميايي رنگين اعـلام كـرده و در نتيجـه
بتوان آزمايش تيتراسيون را به دقت انجام داد.

• محلول استاندارد محلول تيتر كننده انواع تیتراسیون

به محلـول هـايي كـه داراي غلظت و فرمول شيميايي مشخص و استانداردي بوده و از آنها براي سـنجيدن غلظت و يا درصد خلوص محلول هاي مورد آزمـايش اسـتفاده مـي شـود محلـول استاندارد يا محلول تيتر كننده گفته مي شود كه برخي از آنها را پس از تهيـه مـي توان به مدت طولاني نگه داري نمود ولي برخي ديگر را فقط بايد در زمـان اسـتفاده تهيه كنيم زيرا كه اين دسته از محلول ها پس از تهيه شدن به مرور زمـان خاصـيت تيتر كنندگي خود را از دست داده و به عبارتي فاسد مي شوند و در نتيجه آزمـايش تيتراسيون را به درستي انجام نمي دهند. 

• معرف هاي شيميايي رنگـين 

از كليـه مـوادي كـه پايـان عمـل تيتراسيون را به سرعت با تغيير رنگ خود اعلام مي كنند مي توان به عنوان معـرف

•  تورنسل ليتموس اين معرف در محـيط اسـيدي ( PHكمتـر از  5.5 قرمز رنگ و در محيط تقريبا خنثي  PH بين 8 تا 5.5تا  بنفش رنگ و نيز در محـيط قليايي (PHبين 8تا 14 )آبي رنگ مي باشد.
• متيل اورانژ هليانتين : اين معرف در محيط اسيدي  PH كمتـر از  5.4 قرمز رنگ و در محيط تقريبا خنثي  PHبين 8 تا 5.4تا  نارنجي رنگ و نيز در محيط قليايي ( PHبين 8تا 14)زرد رنگ مي باشد.
•  فنول فتالئين : اين معرف در محيط اسيدي و محيط تقريبا ) خنثي به طـور كل تا  8.3 PH بي رنگ ولي در محيط قليايي  PHبين 3.8تاحدود  14ارغـواني رنگ مي باشد و البته بايد در نظر داشت كه اين معرف در محيط قليايي غلـيظ بـي رنگ است. با وجود اينكه اساس همه آزمايش هاي تيتراسيون از سه بخش اصلي تشكيل شـده است ولي مي توان با تغييرات كمي كه در مراحل كار انجام مي دهيم آزمـايش هـاي تيتراسيون را به دو نوع كلي تقسيم بندي كرد كه عبارتند:
• تيتراسيون نوع مستقيم
• تيتراسيون نوع برگشتي -معكوس

كه مي توان از هر يك از اين دو نوع روش براي سنجش غلظت محلول هـا و درصـد خلوص مواد شيميايي استفاده كرد كه البته كاربرد تيتراسيون نوع مستقيم به دليل صرفه جويي در ميزان مواد مصرفي و راحتي كار بـا آن عمـومي تـر بـوده ولـي در شرايطي خاص.