عوامل آلاینده مخازن آب

عوامل آلاینده مخازن آب بر حسب جنس مخزن و کیفیت آب سرریز شده در مخزن شامل مواد آلي تجزيه پذير ، خصوصيات فيزيكي آب ، فلزات سنگين ، سموم و هيدروكربن ها و مواد مغذي می باشد. در بررسی کیفیت آب آشامیدنی مخازن آب همواره باید پارامتر های فوق آنالیز شود و مقادیر آنها با استاندارد انطباق داده شود. پارامتر های فیزیکی و شیمیایی و میکروبی آب به صورت ماهانه باید مورد آنالیز قرار بگیرد. فلزات سنگین و سموم و ترکیبات هیدروکربن ها نیز باید به صورت فصلی مورد آنالیز قرار بگیرد.

نکات مهم در کنترل عوامل آلاینده مخازن آب

• در صورت وجود اطلاعات قابل اعتماد ازكيفيت آب و رسوبات بستر مخزن در ابتداي زمان احداث ميتـوان از ايـن داده هـا بـه
  منظور مقايسه هاي بعدي استفاده كرد. در غير اين صورت بايد از راههاي زير عمل كرد.
• بررسي مداوم داده هاي كيفي ايستگاه ورودي مخزن و مقايسه آن با ميانگين سالهاي قبل و استانداردهاي كيفيـت آبهـاي رودخانه ها و مخازن
• برداشت نمونه رسوب مغزي از بستر و تعيين غلظتهاي زمينه اي  انواع آلاينده ها به خصوص فلزات سـنگين، سـموم پايـدار، مواد آلي تجزيه ناپذير و هيدروكربن ها با آناليز نمونه هاي حاصل از برش مغزي در فواصـل 1تـا 2سـانتيمتـري (اسـتفاده از روش هاي ايزوتوپي يا محاسبات رسوبگذاري براي تعيين نرخ رسوبگذاري و براساس آن تعيين روند تغييرات غلظـت هـا در طول زمان براي ارتباط دادن غلظتهاي هر ارتفاع از مغزي با سال رسوبگذاري الزامي است.) مقايـسه غلظـت پارامترهـاي مورد مطالعه در نمونه هاي رسوب سطحي مخزن برداشت شده از برنامه پايش كيفي با غلظتهـاي زمينـه اي نمايـانگر رونـد افزايش يا كاهش غلظتها بوده و ميتوان از نتيجه حاصل از آن بررسيهاي بيشتر را روي نمونه های آب مخزن آغاز نمود. با انجام بررسي مقدماتي روي منابع آلاينده نقطه اي و غيرنقطه اي حوضه و تعيين غلظت و بار آلاينده ها در پساب هاي خروجي برآوردي از انواع آلاينده هاي احتمالي رو به افزايش در مخزن به دست آورد.
• براساس نتايج عمليات فوق و مقايسه داده هاي پايش كيفيت آب و با در دست داشتن اطلاعات حوضه، در صورت مشاهده روند افزايشي پارامترهاي آلاينده در مخزن، ابتدا بايد نتايج ايستگاه ورودي مخزن مورد بررسي قرار گيرد. درصورتيكه روند افزايش غلظت ها در ايستگاه ورودي مشاهده شود مديريت كيفيت آب در حوضه آبريز نياز به تجديد نظر دارد. در اين حالت با استفاده از اطلاعات شناخت حوضه بايد منابع نقطه اي و غيرنقطه اي و منابعي كه داراي بيشترين بار آلاينده ورودي به رودخانه هستند جداگانه بررسي ميداني شده و منابعي كه بار آلودگي آنها افزايش يافته است شناسايي و مورد كنترل قرار گيرند.
• درصورتيكه داده هاي پايش ايستگاه ورودي به مخزن تغييرات قابل ملاحظه اي نشان ندهد اما كيفيت آب درون مخزن روند
  كاهشي داشته باشد، عوامل آلاینده مخازن آب منابع آلاينده مستقيم ورودي به مخزن و اندركنشهاي درون مخزن (نظير لايه بندي، چرخه مواد مغذي، نحوه بهره برداري) بايد مورد بررسي قرار گيرند.

در مواقع بروز حوادث غيرمنتظره منجر به آلودگي نظير واژگوني مخازن حمل و نقل انواع مواد شيميايي و اسيدها و سوخت به
مخزن يا رودخانه هاي منتهي به آن به طور طبيعي شرايط ويژه تلقي شده و علاوه بر فعاليتهاي معمول پايش، تيم ويژهاي بايد براي پايش آلاينده هاي ناشي از حادثه با شناخت كامل از هيدرديناميك آب مخزن و روند حركت جريان هاي داخلي مخزن و با نمونه برداري از نحوه گسترش، انتقال و ترقيق و سرنوشت آلودگي در مخزن اطلاعات كسب نمايند.

براساس عوامل آلاینده مخازن آب ميتوان گفت مهمترين ابزار رديابي آلاينده ها در مخزن استفاده از اطلاعات حاصل از عمليات پايش كيفي، شناخت دقيق حوضه آبريز بالادست و بررسي مستمر داده هاي كيفي و تطابق آنها با استانداردها ميباشد. از آنجاييكه متاسفانه هنوز در كشور استانداردهاي كيفيت آب در مخازن و رودخانه ها براي انواع مختلف آلاينده ها و همچنين سطوح اقدام براي غلظت هاي آنها در آب و رسوبات تدوين نشده است براي اين منظور ميتوان از استانداردهاي ساير كشورها كمك گرفت اگرچه اين اقتباس چون بدون توجه به شرايط بومي كشور است كاملا مورد تاييد نميباشد. بر اين اساس جدول زیر  نمايانگر استاندارهاي كيفيت آب مخازن و رودخانه ها ميباشد.