محاسبه قلیائیت

به طور کلی برای محاسبه قلیائیت می دانیم که اگر فرض كنيم pH نمونه آبی حدود 11 باشد با افزايش شناساگر فنل‎ فتالئين رنگ آن ارغواني خواهد شد. در تيتراسيون با اسيد، رنگ محيط در pH = 8 بي‌رنگ خواهد گرديد. اين مقدار اسيد مصرفي كه با P Phenolphthalein نشان داده مي‎شود در واقع مقدار اسيدي است كه جهت خنثي سازي قليائيت ناشي از هيدروكسيد و كربنات مصرف شده است. اگر به همين نمونه چند قطره شناساگر متيل اورانژ اضافه كنيم رنگ محيط نارنجي زرد خواهد شد كه با مصرف  M)  Methyl Orange) مقدار اسيد جهت خنثي سازي، رنگ آن به سرخ تبديل مي‎گردد، اين مقدار اسيد در واقع مقدار اسيدي است كه جهت خنثي سازي بي‌كربنات‎ها به‎كار رفته است. M، قليائيت كل یا Total Alkalinity‌  گفته می­شود.

قليائيت آب ممكن است بصورت پنج حالت زير باشد:

1. قليائيت مربوط به هيدروكسيدها.
2. قليائيت مربوط به هيدروكسيدها و كربنات‎ها.
3. قليائيت مربوط به كربنات‎ها
4. قليائيت مربوط به كربنات‎ها و بي‌كربنات‎ها.
5. فليائيت مربوط به بي‌كربنات‎ها

با در نظر گرفتن اينكه M=Total Alkalinity است پنج حالت بالا برای محاسبه قلیائیت به ترتيب زير قابل محاسبه‌اند :

1. اگر P=M شود بدين معني است كه در محيط كربنات و بي كربنات وجود ندارد و قليائيت آب منحصراً مربوط به هيدروكسيدهاست
2. اگر 2P>M شود  قليائيت مربوط به هيدروكسيدها و كربنات‎ها مي‌شود. در اين حالت M نصف قليائيت مربوط به كربنات است. در اين صورت قليائيت كربنات برابر با 2(M-P) و قليائيت هيدروكسيد برابر است با2P-M.
3. اگر P=0 شود قليائيت آب مربوط به بی­كربنات است. و pH آب در اين صورت از 8.3 كمتر مي‌شود. در اين حالت قليائيت بي‎كربناته برابر قليائيت كل خواهد بود.
4. اگر2P<M  شود در اين حالت هم كربنات دو برابر تيتراسيون با فنل ­فتالئين يعني P و بي‌كربنات عبارتست از اختلاف قليائيت كل و قليائيت كربنات است. یعنی M-P
5. اگر 2P=M باشد قليائيت آب فقط مربوط به ‎كربنات است  و مقدار آن برابر با 2P می­باشد.

مطالب ذکر شده برای محاسبه قلیائیت را مي‌توان به صورت جدولي بيان داشت كه در ادامه آمده است. قابل توجه و يادآوري است كه در محيط بازي كه يون‎هاي هيدروكسيد موجودند، بي‌كربنات‎ها وجود ندارند و عملاً به صورت كربنات هستند و از اين رو در صورت موجود بودن قليائيت هيدروكسيد، مقدار قليائيت بي­كربنات عملاً صفر خواهد بود و عكس اين نيز صادق است.